Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ
Σύμφωνα με όλα τα υπάρχοντα στοιχεία, η μόνη χώρα που ενδιαφερόταν πραγματικά για την κατάσταση στην κατοχική και κυρίως στην μετακατοχική Ελλάδα ήταν η Αγγλία. Οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, αν και συχνά διαφωνούσαν με τους αγγλικούς χειρισμούς στο Ελληνικό Ζήτημα, δεν έδειχναν ιδιαίτερη διάθεση να επιβάλλουν τη γνώμη τους. Η Αγγλία διεκδικεί τον απόλυτο έλεγχο στην μετακατοχική Ελλάδα και την αποτροπή οποιασδήποτε πιθανότητας σοβιετικής επιρροής στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Έτσι, από τον Αύγουστο του 1944, ο Τσόρτσιλ έχει αποφασίσει την επιχείρηση «Μάννα», που μεταφράζεται στη δυνατότητα και την ετοιμότητα ένοπλων βρετανικών επιχειρήσεων στο ελληνικό έδαφος.
Στα πλαίσια αυτά, τα βρετανικά στρατεύματα αρχίζουν να επιστρέφουν σταδιακά στην Ελλάδα από τις 14 Οκτωβρίου, την ίδια μέρα που ο στρατάρχης Ρόμελ βάζει ο ίδιος τέλος στη ζωή του. Ο Βρετανός συνταγματάρχης Τζέλικο και μια μικρή μονάδα προσγειώνονται στο αεροδρόμιο των Μεγάρων και φτάνουν μέχρι την Αθήνα. Δύο μέρες αργότερα, στις 16 Οκτωβρίου, αποβιβάζεται στον Πειραιά η Ινδική Ταξιαρχία των Γκούρκας. Την επόμενη ημέρα, αποβιβάζονται στον Πειραιά ο στρατηγός Σκόμπυ μαζί με 4.000 άνδρες. Η εντολή που έχει από τον Τσόρτσιλ είναι σαφής: «Μην διστάζετε να ενεργείτε σαν να ευρίσκεσθε σε μια κατεχόμενη πόλη όπου θα ξεσπούσε μια τοπική εξέγερσις».
Μετά την επιστροφή στην Ελλάδα της κυβέρνησης εθνικής ενότητας του Παπανδρέου, το θέμα του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ μετατρέπεται σε μείζον πρόβλημα και κεντρικός στόχος του Λονδίνου είναι να διατηρηθεί η κυβέρνηση Παπανδρέου στην εξουσία μέχρι να ολοκληρωθεί ο αφοπλισμός του ΕΛΑΣ, μέχρι δηλαδή να αποκτηθεί το στρατιωτικό και συνεπώς πολιτικό πλεονέκτημα. Οι Άγγλοι έχουν αποφασίσει να τηρήσουν σκληρή στάση στο θέμα του αφοπλισμού του ΕΛΑΣ. Η αναχώρηση της Ορεινής Ελληνικής Ταξιαρχίας (που αποτελείτο από τμήματα του στρατού που έλαβαν μέρος στο κίνημα της Μέσης Ανατολής τον Απρίλιο του 1944) από την Ιταλία για τον Πειραιά στις 7 Νοεμβρίου, συνοδεύεται από την εντολή του Τσόρτσιλ στον Σκόμπυ «να μην διστάσει να πυροβολήσει αν είναι απαραίτητο».
Στις 8 Νοεμβρίου, οι Τσόρτσιλ και Ήντεν στέλνουν εκ νέου εντολές στον πρεσβευτή Λίπερ: «Τα βρετανικά στρατεύματα φυσικά πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να υποστηρίξουν την τήρηση του νόμου και της τάξης, κάνοντας χρήση των όπλων τους αν χρειαστεί». Την ίδια μέρα ο Τσόρτσιλ ζητά από τον στρατηγό Γουίλσον, ανώτατο στρατιωτικό διοικητή Μεσογείου, να ενισχύσει τα υπάρχοντα βρετανικά στρατεύματα στην Αθήνα με άμεση αποστολή της 3ης Ινδικής Ταξιαρχίας, επειδή υπάρχουν ενδείξεις ότι οι κομμουνιστές σχεδιάζουν να καταλάβουν βίαια την εξουσία.
Αντίθετα, η Σοβιετική Ένωση, ακόμα και αν το επιθυμούσε, δεν έθετε στις άμεσες προτεραιότητές της την Ελλάδα. Η Μόσχα, προκειμένου να συμφωνήσει σε ορισμένα μεταπολεμικά ζητήματα με το Λονδίνο, θα έπρεπε να δείξει ότι σέβεται, τουλάχιστον προσωρινά, το βρετανικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα και τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.
