Πολιτικός σάλος
Το θέμα των βασανιστηρίων παίρνει συνεχώς μεγαλύτερες διαστάσεις και γίνεται, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, πολιτικό. Το Κέντρο, με δηλώσεις των ηγετών του, παίρνει επίσημα πια θέση ότι έχουν γίνει βασανιστήρια και ζητά να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι. Αλλά οι παρατάξεις στις οποίες έχει χωριστεί ο πολιτικός κόσμος για τη δίκη της Αεροπορίας δεν ταυτίζονται απόλυτα με τα κομματικά στρατόπεδα. Αρκετοί παράγοντες του Συναγερμού έχουν επίσης στραφεί κατά της ηγεσίας του ΓΕΑ και υποστηρίζουν ότι η υπόθεση ήταν σκευωρία. Στη δίκη παρουσιάζεται μάρτυρας υπερασπίσεως και βουλευτής του Συναγερμού, που καταγγέλλει, ανάμεσα σε άλλα ότι «έξω από την αίθουσαν επικρατεί ατμόσφαιρα τοιαύτη, ώστε να μη δύνανται οι κατηγορούμενοι να αποδείξουν την αθωότητα των». Και άλλος βουλευτής του Συναγερμού, μάρτυρας επίσης υπερασπίσεως, κατηγορεί στο δικαστήριο τον τότε αρχηγό του ΓΕΑ ότι χρησιμοποιεί κάθε μέσο για να κρατηθεί στη θέση του και ότι όσοι αξιωματικοί της αεροπορίας δεν είναι φίλοι του παρακολουθούνται από το Α2 (εφημερίδες, 6 Νοεμβρίου 1953).
Μετά τις νέες καταγγελίες συνηγόρων, κατηγορουμένων, μαρτύρων και εφημερίδων, ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, με απόφαση του, ζητά να αναβληθεί η δίκη για να συνεχιστεί η έρευνα για τα βασανιστήρια. Αλλά το δικαστήριο συνεχίζει και. στις 28 Νοεμβρίου, βγάζει την απόφαση του: Ο Θεοδωρίδης, που έχει καταδικαστεί από το αεροδικείο σε θάνατο, αθωώνεται. Αλλά δεν πρόκειται να βγει από τις φυλακές, γιατί έχει καταδικαστεί και με τον Α.Ν. 375, που δεν δίνει δικαίωμα για έφεση. Έτσι, ένας αξιωματικός, που η αθωότητα του επιβεβαιώθηκε δικαστικά, θα μείνει φυλακισμένος σαν... κατάσκοπος. Το δικαστήριο δέχεται ότι τον Θεοδωρίδη τον βασάνισαν. Αθωώνεται και ο Χριστοφής, που θα μείνει όμως και αυτός, για τους ίδιους λόγους, στις φυλακές. Αθωώνεται και ο Γ.Μαδεμλής για τις κατηγορίες συμμετοχής σε κομμουνιστική συνωμοσία, απόδραση Ακριβογιάννη κ.λ.π., αλλά καταδικάζεται για συμμετοχή σε ομαδική απείθεια σε 5 χρόνια φυλακή. Από τους άλλους κατηγορούμενους, οι Θ.Μεταξάς και Παναγουλάκης καταδικάζονται σε ισόβια, ο Παπαντωνίου σε 20 χρόνια, ο Λεμπέσης σε 17, ο Ζαφειρόπουλος σε 8, ο Κοντός σε 16, ο Κοντογεωργάκης σε 12 και ο Ντίνου σε 7.
Η υπόθεση, βέβαια, δεν τελειώνει με την απόφαση του Αναθεωρητικού. Την άλλη μέρα, ο Σοφοκλής Βενιζέλος φέρνει το θέμα στη Βουλή. Τονίζει στην αρχή ότι το θέμα απασχολεί ολόκληρη την κοινή γνώμη και ότι, προσωπικά, δεν τον ενδιαφέρει αν οι αξιωματικοί είναι ένοχοι ή αθώοι. Και συνεχίζει:
«Αφ'ης στιγμής όμως απεδείχθη και εκ της διαδικασίας και εκ της ερεύνης η οποία διετάχθη ότι έλαβον χώραν κακώσεις, δεν νομίζομεν ότι η κυβέρνησις έπρεπε να μείνη ασυγκίνητος. Αλλ'εκείνο το οποίον είναι απαράδεκτον, είναι ότι αφ'ης στιγμής αι κακώσεις και τα βασανιστήρια επιστοποιήθησαν, οι βασανισταί εξακολουθούν να παραμένουν εις τας θέσεις των, να καλύπτωνται και να προάγωνται.
I.Χατζηνικολής (βουλευτής Συναγερμού): Αυτά εγένοντο επί των ημερών του κ.Μαύρου, ο οποίος ειδοποιήθη και εγγράφως και προφορικώς.
Σ.Βενιζέλος: Με προλαμβάνετε, κύριε συνάδελφε. Είναι βέβαιον ότι αυτά συνέβησαν επί της προηγουμένης κυβερνήσεως. Υπάρχει εκ μέρους φίλου, φιλτάτου προσώπου (σημ.: εννοούσε τον Άγγ.Τσουκαλά) και αξίου πάσης τιμής, υπάρχει καταγγελία προς τον κ.Μαύρον ότι εγένοντο βασανιστήρια εις τας φύλακας. Αλλ'η κατηγορία αυτή προήρχετο από πλευράς κατηγορουμένων. Ήτο δικηγόρος των κατηγορουμένων εκείνος που τα ανέφερε. Έπειτα ηγέρθη ένα άλλο ζήτημα. Ημείς, οι υπουργοί της προηγουμένης κυβερνήσεως του Κέντρου, ευρισκόμεθα εις μίαν πολύ δυσκολωτέραν θέσιν από υμάς, διότι οιαδήποτε ενέργεια μας, έστω και υπηρεσιακής μορφής, θα σας έδιδε το δικαίωμα να εξαπολύσητε μύδρους εναντίον της τότε κυβερνήσεως ότι απετελείτο από συνοδοιπόρους (...). Παρ'όλα αυτά, ο κ.Μαύρος έκαμε εκείνο το οποίον του επέβαλε το καθήκον του. Ανέθεσεν εις τον πρόεδρον του Αναθεωρητικού, τον αντιστράτηγον Παπαγεωργίου, να κάμη ανακρίσεις επί του θέματος. Αλλά, δυστυχώς, η μαφία της αεροπορίας δεν επέτρεψεν εις τας ανακρίσεις αυτάς να φέρουν εις φως αυτά τα οποία συνέβαιναν (...).
I.Χατζηνικολής: Την μαφίαν αυτήν σεις την διωρίσατε, κ. πρόεδρε.
Σ.Βενιζέλος: (...) Έχω την γνώμην ότι η κυβέρνησις και μετά την έκδοσιν της αποφάσεως θα πρέπει να επιληφθή του ζητήματος διά να ανευρεθούν οι πραγματικοί αίτιοι, αλλά προ παντός διά να τιμωρηθούν οι βασανισταί, οι οποίοι ατιμάζουν τον πολιτισμόν με τον τρόπον που εφέρθησαν προς τους συναδέλφους των, όταν έβαζαν σμηνίας να κακοποιούν ανωτέρους των, οι οποίοι φέρουν την ιεράν στολήν του Έλληνος αξιωματικού. Η υπόθεσιςτης αεροπορίας είναι μια επανάληψις της υποθέσεως Ντρέυφους (...)».
Ο υπουργός Αμύνης Π.Κανελλόπουλος απαντά ότι το Κέντρο, αν πίστευε στις καταγγελίες για βασανιστήρια, θα έπρεπε να κάνει ως κυβέρνηση πολύ περισσότερα και προσθέτει ότι ο Συναγερμός ανέθεσε σε καθηγητές να εξετάσουν τους κατηγορουμένους που ισχυρίζονταν ότι κακοποιήθηκαν. Και συνεχίζει:
«Κύριοι συνάδελφοι, μόνον εις αυτό μπορεί να βασιστεί η κυβέρνησις, εις το πόρισμα του κ.Αποστολοπούλου και εις την απόφασιν του Αναθεωρητικού Δικαστηρίου, το οποίον είναι άξιον του ονόματος του. Εάν αρχίσωμεν, κύριοι συνάδελφοι, να πιστεύωμεν εκείνα τα οποία οι κατηγορούμενοι λέγουν, τότε θα έπρεπε να πιστεύσωμεν όλα — όχι μόνον εις τον τομέα της αεροπορίας - όσα λέγουν όλοι οι κατηγορούμενοι. Τότε θα έπρεπε να πιστεύσωμεν όλα όσα ομοιοτύπως με τας αυτάς, κύριοι, λέξεις λέγουν συνήθως, εις τας περισσοτέρας μάλιστα περιπτώσεις, οι κομμουνισταί κατηγορούμενοι».
Στο σημείο αυτό ο υπουργός Αμύνης διαβάζει μεγάλα αποσπάσματα από απολογίες κατηγορουμένων για κομμουνιστική δράση, που κατάγγελλαν ότι βασανίστηκαν από την Ασφάλεια. Και συνεχίζει:
«Κύριοι, έχω ενώπιον μου την Αυγην. από την οποίαν παίρνω αυτά τα κείμενα, διότι αι άλλαι εφημερίδες (...) δεν εξηγέρθησαν (...). Κύριοι συνάδελφοι, ή θα αναλάβετε και σεις, η αντιπολίτευσις, την ευθύνην τα ψεύδη που λέγουν οι κομμουνισταί εις τους δικαστάς να τα θεωρήτε ως αληθή ή διαφορετικά δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιήτε δύο μέτρα και δύο σταθμά και να λέγετε ότι πρέπει η κυβέρνησις να θεώρηση ως αληθείς τας καταθέσεις και τας καταγγελίας των κατηγορουμένων της Αεροπορίας και να μη θεωρήση ως αληθείς και ως ορθάς τας καταθέσεις και τας καταγγελίας των οιωνδήποτε άλλων κατηγορουμένων ενώπιον οιουδήποτε άλλου δικαστηρίου». (Πρακτικά Βουλής. 30 Νοεμβρίου 1953.)
Στο σημείο αυτό, κάνοντας μερικά πηδήματα στον χρόνο, μπορούμε να αντιγράψουμε την τελευταία φράση από το απόσπασμα του John Donne, που χρησιμοποιεί ο Χεμινγουαίυ ως μότο στο περίφημο μυθιστόρημα του το εμπνευσμένο από τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο:
«...ποτέ σου μη στέλνεις να ρωτήσεις για ποιον χτυπά η Καμπάνα, χτυπάει για Σένα».
Είναι κρίμα που πολιτικοί και πνευματικοί άνθρωποι με τη μόρφωση του Π.Κανελλόπουλου δεν διδάχτηκαν έγκαιρα από την ιστορία ότι η υπόθεση της ελευθερίας είναι ενιαία και ότι, όταν υπερασπίζεσαι τα ανθρώπινα δικαιώματα των αντιπάλων σου, υπερασπίζεσαι τα δικά σου και των φίλων σου.
