Φάκελοι και πιστοποιητικά
Παρά την αποτυχία των προσπαθειών για την ενοποίηση, η μαχητικότητα των αντικυβερνητικών κομμάτων έχει ανέβει. Τους έχουν τονώσει το ηθικό η επιτυχία στις δημοτικές εκλογές, καθώς και η διάσπαση και γενικά η φανερή πια χαλάρωση της συνοχής και η μείωση της επιρροής του Συναγερμού. Στα τέλη Ιανουαρίου του 1955, η αντιπολίτευση, με ευκαιρία τη συζήτηση επερωτήσεων βουλευτών της, δίνει πολυήμερη μάχη στη Βουλή για να καταργηθούν οι αντιδημοκρατικοί θεσμοί. Οι φάκελοι, τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, οι διακρίσεις στις προσλήψεις και τα άλλα αντιδημοκρατικά μέτρα πλήττουν τους οπαδούς όχι μόνο της Αριστεράς, αλλά και του Κέντρου. Εξάλλου, το Κέντρο δεν θέλει να αφήσει την πρωτοβουλία στα θέματα αυτά, που ενδιαφέρουν πλατιά στρώματα του λαού, μόνο στην Αριστερά. Έτσι, οι βουλευτές της αντιπολιτεύσεως εξαπολύουν επίθεση κατά της αντιδημοκρατικής πολιτικής του Συναγερμού, στη συνεδρίαση της Βουλής της 21ης Ιανουαρίου 1955, και καταγγέλλουν:
• Οι φάκελοι και τα πιστοποιητικά δημιουργούν ατμόσφαιρα φοβίας και ανασφάλειας. «Υπάρχουν ανεύθυνοι εις κάθε κοινότητα και εις κάθε πόλιν, ένας ή δύο, οι επαγγελματίαι πληροφοριοδόται, οι αποκαλούμενοι "σπιούνοι", οι οποίοι αξιολογούν την πατριωτισμόν του κάθε Έλληνος» (Μπίρης).
• «Απολύονται υπάλληλοι διότι εις νεαράν ηλικίαν μετέσχον του ΕΑΜ. Εις το ΕΑΜ, ιδίως εις την ύπαιθρον, ενετάχθησαν το 55% του πληθυσμού και δεν αποτελεί εθνικήν πράξιν να λέγωμεν ότι το ΕΑΜ υπήρξεν οργάνωσις αντιπατριωτική» (στρατηγός Χαβίνης).
• Πολλά παιδιά δεν μπορούν να φοιτήσουν σε Ανώτερες Σχολές γιατί οι γονείς τους ήταν μέλη απελευθερωτικών οργανώσεων (καθηγητής Τ.Βουλόδημος).
Ο Γ.Παπανδρέου, εκφράζοντας την επίσημη θέση του Κόμματος των Φιλελευθέρων, ζητά οι εκτοπίσεις να γίνονται μόνο μι δικαστικές αποφάσεις. Ζητά επίσης να αναθεωρηθούν οι αποφάσεις των κακουργιοδικείων, με βάση τις οποίες κρατούντα ακόμα στις φυλακές μέλη του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ για αδικήματα της κατοχικής περιόδου.
Τα θέματα που αναφέρονται στο πρόσφατο παρελθόν και ιδιαίτερα στην περίοδο 1941-49 προκαλούν έξαψη στη Βουλή. Και αυτό είναι φυσικό, ως ένα βαθμό, αφού πολλοί βουλευτές έχουν παίξει την περίοδο εκείνη ρόλο ως στελέχη στη μία ή στην άλλη παράταξη. Η άποψη Χαβίνη για το ΕΑΜ προκαλεί παρέμβαση του υφυπουργού Εσωτερικών Ε.Καλατζή, που υποστηρίζει ότι το ΕΑΜ ήταν αντεθνική οργάνωση.
Στην επόμενη συνεδρίαση της Βουλής, ο Στέλιος Αλαμανής, του ΔΚΕΛ, αναπτύσσοντας την ίδια επερώτηση, τονίζει ότι δεν επιτρέπεται να εξακολουθούν να διώκονται πολίτες γιατί ανήκαν οι ίδιοι ή οι γονείς τους, στην Κατοχή, στο ΕΑΜ και ότι δεν είναι «εθνικώς συμφέρον» να χαρακτηρίζεται η μεγάλη αυτή οργάνωση αντεθνική. Παρεμβαίνοντας και πάλι στη συζήτηση ο υφυπουργός Εσωτερικών υποστηρίζει ότι το ΕΑΜ «υπήρξε οργάνωσις καθαρώς κομμουνιστική και συνεπώς αντεθνική».
Η συζήτηση συνεχίζεται ήρεμη, αν και σε υψηλό τόνο. Ο Αλαμανής θυμίζει ότι οι σύμμαχοι, «επισημάναντες και σφάλματα και εκτροπάς, εξαχθείσας μέχρις εγκλημάτων κατά το δεκεμβριανόν κίνημα, δεν παρέλειψαν ν'αναγνωρίσουν ως τίτλον τιμής διά την Ελλάδα τας υπηρεσίας τας οποίας προσέφερεν το ΕΑΜ εις τον αγώνα εναντίον του εχθρού».
Ο Αλαμανής, τελειώνοντας τον λόγο του, κατεβαίνει από το βήμα. Αμέσως ορμά εναντίον του ο συναγερμικός βουλευτής Κώστας Παπαδόπουλος, τον πιάνει από τα μαλλιά και αρχίζει να τον χτυπά. Ο Αλαμανής αμύνεται. Γίνεται συμπλοκή. Πολλοί βουλευτές τρέχουν να τους χωρίσουν. Ανταλλάσσονται γροθιές και βρισιές. «Δολοφόνε,προδότη... Γερμανοντυμένε...». Επεμβαίνουν τελικά και τους χωρίζουν αξιωματικοί της φρουράς χωροφυλακής. Ο πρόεδρος της Βουλής Κ.Ροδόπουλος λύνει τη συνεδρίαση. Η αντιπολίτευση διαμαρτύρεται και ζητά να εφαρμοστεί ο Κανονισμός της Βουλής κατά του Κ.Παπαδόπουλου, που καταγγέλλεται ως στενός συνεργάτης των χιτλερικών κατά την Κατοχή.
Μόλις επαναλαμβάνεται η συνεδρίαση, ο πρόεδρος εκφράζει βαθύτατη αγανάκτηση για την επίθεση του Παπαδόπουλου κατά του Αλαμανή και τονίζει ότι το βήμα της Βουλής είναι ιερό και καθένας βουλευτής μπορεί να εκφράζει ελεύθερα τις σκέψεις του. Ανακαλεί στην τάξη τον Παπαδόπουλο και ζητά από το Σώμα να δημοσιευτεί, σύμφωνα με τον Κανονισμό, η ανάκληση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και να τοιχοκολληθεί σε όλα τα χωριά της περιφέρειας του τιμωρούμενου βουλευτή. Η πλειοψηφία της Βουλής εγκρίνει «δι'ανατάσεως». Αρκετοί όμως κυβερνητικοί βουλευτές δεν σηκώνονται...
Ο Παπανδρέου ζητά να προσέλθει στην άλλη συνεδρίαση ο πρωθυπουργός και να αποδοκιμάσει την επίθεση.
ΑΛΑΜΑΝΗΣ: Το γεγονός ότι αι απόψεις μου προυκάλεσαν εξέγερσιν γνωστού αρχιδοσιλόγου αποτελεί απόδειξιν της ορθότητος αυτών.
Στην επόμενη συνεδρίαση της Βουλής, η αντιπολίτευση αποχωρεί σε ένδειξη διαμαρτυρίας γιατί δεν πήγε ο ίδιος ο πρωθυπουργός να αποδοκιμάσει την επίθεση. Με ανακοίνωση της, καταγγέλλει την απουσία του πρωθυπουργού ως ασέβεια προς το Σώμα. Από την κυβέρνηση αποδοκιμάζει την επίθεση ο αντιπρόεδρος Π.Κανελλόπουλος.
Στις 28 Ιανουαρίου, συνεχίζεται στη Βουλή η συζήτηση των επερωτήσεων για τους φακέλους και τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων. Ο Αλαμανής, παίρνοντας τον λόγο, ζητά από τηv κυβέρνηση να πραγματοποιήσει τις υποσχέσεις της για λήθη του παρελθόντος. Ο Σάββας Παπαπολίτης λέει ότι «το μεγαλύτερον τμήμα του λαού, το οποίον ενετάχθη εις όλας γενικώς τας οργανώσεις της Αντιστάσεως, προσέφερεν ανυπολόγιστους υπηρεσίας, αντιμετώπισαν με ηρωισμόν τα πολυβόλα και τα εκτελεστικά αποσπάσματα των κατακτητών».
Βουλευτές του Συναγερμού τον διακόπτουν με κραυγές και δεν τον αφήνουν να συνεχίσει τον λόγο του. Παρεμβαίνει ο Π.Κανελλόπουλος για να συστήσει στους κυβερνητικούς βουλευτές να ηρεμήσουν. Στην πράξη όμως, όπως συνηθίζει αυτή την εποχή, «ρίχνει νέο λάδι στη φωτιά», όταν διακηρύσσει ότι οι οργανώσεις Ε AM, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ δεν έδωσαν καμία μάχη με τον εχθρό, ενώ «προέβησαν εις συστηματικήν προσπάθειαν εξοντώσεως των εθνικοφρόνων Ελλήνων».
«Και δεν είναι δυνατόν - συνεχίζει ο αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως του Συναγερμού -, και δεν είναι ανεκτόν από του βήματος τούτου άπαξ, δις, τρις - και είναι μεγάλη η αντοχή η οποία επιδεικνύεται υπό της πλειοψηφίας - να λέγεται ότι η οργάνωσις αυτή απέβλεπε εις την ενίσχυσιν του συμμαχικού αγώνος».
Ο Σάββας Παπαπολίτης συνεχίζοντας τον λόγο του λέει ότι ο Π.Κανελλόπουλος έστειλε στην Κατοχή από το Κάιρο με τον Ηλία Τσιριμώκο επιστολή στους εδώ φίλους του να ενταχθούν στο ΕΑΜ. Ο Κανελλόπουλος το διαψεύδει.
Σ.ΠΑΠΑΠΟΛΙΤΗΣ: Εντός της οικίας μου παρεδόθη η επιστολή σας εις τον κ.Καρανικολόν, εκπρόσωπον του κόμματος σας. Και διαφωνησάντων των άλλων μελών, σας απηύθυνε μήνυμα, κατόπιν του οποίου ηλλάξατε πορείαν.
Παρεμβαίνει ο στρατηγός Χαβίνης, που λέει ότι, μ'όλο που πέρασαν δέκα χρόνια από το δεκεμβριανό κίνημα, δεν υπάρχει ακόμα δυνατότητα να συζητηθεί το θέμα με ηρεμία. Γι'αυτό καλύτερα να αφεθεί στον ιστορικό του μέλλοντος.
Ο Παπαπολίτης, καταλήγοντας, χαρακτηρίζει απαράδεκτο το καθεστώς των φακέλων, των πιστοποιητικών κοινωνικών φρονημάτων και των διοικητικών εκτοπίσεων, και ζητά να καταργηθούν τα ανελεύθερα μέτρα.
Η συζήτηση στη Βουλή για τα ανελεύθερα μέτρα τελειώνει, στα τέλη Φεβρουαρίου, με ανακοινώσεις του υφυπουργού Εσωτερικών Ε.Καλατζή και «θεωρητική τοποθέτηση» του θέματος των εκτοπίσεων από τον αντιπρόεδρο Π.Κανελλόπουλο. Ο Καλατζής ανακοινώνει ότι η κυβέρνηση καθιερώνει την αρχή των «ανοιχτών φακέλων». Συγκεκριμένα, εξηγεί ότι θα καλεί η Ασφάλεια τον ενδιαφερόμενο να «λαμβάνη γνώσιν» των εις βάρος του κατηγοριών και να απαντά. (Ήταν μια νέα μέθοδος για να αποσπώνται «δηλώσεις» και να ασκείται ψυχολογική πίεση.) Ο υφυπουργός ανακοινώνει επίσης ότι η κυβέρνηση αφήνει ελεύθερους τους εκτοπισμένους, όταν δηλώνουν πως «θα διάγουν νομιμοφρόνως».
Ο Γ.Παπανδρέου, διευκρινίζοντας τη θέση του κόμματος του, δηλώνει ότι δέχεται τη διοικητική εκτόπιση, αρκεί «έστω και εκ των υστέρων» να έχει δικαστική επικύρωση.
Ο Π.Κανελλόπουλος, απαντώντας στις επικρίσεις γιατί η κυβέρνηση επιμένει να διατηρεί τη διοικητική εκτόπιση, ενώ, για όσους παραβιάζουν τους νόμους, υπάρχουν τα δικαστήρια, λέει:
«...η δημοκρατία δεν μπορεί να παραμένη απαθής έναντι έστω και των τύποις μη δρώντων κομμουνιστών. Διότι και τύποις μη δρων κομμουνιστής, δηλαδή μη δολοφονών, μη προβαίνων εις ενεργείας εμφανώς βιαίας, και αυτός ακόμη προβαίνει εις βιαίαν σκέψιν, διότι η σκέψις του δεν είναι δημοκρατική και ομαλή, αλλ'είναι βιαία. Και εφ'όσον είναι βιαία η σκέψις είναι κατ'ουσίαν πράξις και όχι απλή σκέψις». (Πρακτικά Βουλής, 21 Φεβρουαρίου 1955.)
Είναι μια ακροβατική, αντιδημοκρατική και μάλλον φαιδρή θεωρία, που ανοίγει τον δρόμο σε κάθε αυθαιρεσία, αφού δικαιολογεί και τη δίωξη της σκέψης. Και, όπως είναι φυσικό, προκαλεί κατάπληξη, γιατί υποστηρίζεται από έναν καθηγητή και πνευματικό άνθρωπο.
