ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΟΜΑΛΟΤΗΤΑ, ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΚΑΙ ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗ
ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ, ο πόλεμος τέλειωσε τον Μάη του 1945. Χάρη στο μόχθο των λαών της και στις παροχές του Σχεδίου Μάρσαλ, στις αρχές κιόλας του 1949, η Δυτική Ευρώπη έχει ξεπεράσει το προπολεμικό επίπεδο της βιομηχανικής της παραγωγής. Στην Ανατολική Ευρώπη, την καθυστερημένη και αγροτική, πραγματοποιούν - αν και με τις αυταρχικές μεθόδους της σταλινικής γραμμής - σχέδια γοργής εκβιομηχανίσεως.
Στην Ελλάδα, η ειρήνη άργησε να έλθει. Όταν, τον Σεπτέμβρη του 1949, το κανόνι παύει να βροντά, χιλιάδες ελληνικά χωριά και επαρχιακές πόλεις κείτονται σε ερείπια ή είναι μισοκατεστραμένα. Εφτακόσιες χιλιάδες περίπου άτομα έχουν απομακρυνθεί από τα χωριά τους, που είχαν γίνει πεδία μαχών. Περισσότεροι από πενήντα χιλιάδες βρίσκονται στη Μακρόνησο, στη Γιάρο και στις διάφορες φυλακές. Μαζί με τους αναπήρους, τους συνταξιούχους, τους απόρους, τα απροστάτευτα παιδιά, υπολογίζονται σε δυόμισι εκατομμύρια, δηλαδή στο ένα τρίτο του πληθυσμού, εκείνοι που έχουν ανάγκη από την κρατική περίθαλψη. (Σχέδιο Μάρσαλ στην Ελλάδα, έκδοση της Αμερικανικής Αποστολής. Αθήνα 1953.) Περίπου εξήντα χιλιάδες είναι οι αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού που κατέφυγαν, μετά την ήττα τους, στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, και είκοσι οκτώ χιλιάδες τα παιδιά που μεταφέρθηκαν εκεί.
Γενικά, υπολογίζεται ότι στην περίοδο 1940-1949 οι ανθρώπινες απώλειες της Ελλάδας φτάνουν το μισό εκατομμύριο. Η αγροτική παραγωγή έχει πέσει μετά τον πόλεμο στο 30% της προπολεμικής και μόνο το 1950 φτάνει, εκείνη του 1939. Η βιομηχανική παραγωγή - κατά στοιχεία του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων - το 1945 έχει πέσει στο 33% της προπολεμικής, το 1946 φτάνει το 53%, το 1947 το 67% και στα τέλη του 1949 το 87%/97% μαζί με την ηλεκτρική ενέργεια. Οι συγκοινωνίες και οι επικοινωνίες είναι εξαρθρωμένες. Οι ελληνικές εξαγωγές, που προπολεμικά κάλυπταν το 60% των εξωτερικών πληρωμών, στις αρχές του 1950 φτάνουν το 28%. Το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδημα μόλις φτάνει τα εκατό δολάρια.
Ο πληθωρισμός, που δημιουργείται από την ανεπάρκεια της παραγωγής και από τις υπέρογκες κρατικές δαπάνες, κυρίως τις στρατιωτικές. παίρνει απειλητικές, κατοχικές διαστάσεις. Η ξένη βοήθεια χρησιμοποιείται κυρίως για την κάλυψη των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού. Στον προϋπολογισμό του 1949-1950 οι στρατιωτικές δαπάνες μαζί με τις δαπάνες για τους πρόσφυγες (κοντύλι «συμμοριόπληκτοι») καλύπτουν το 45%. Σύμφωνα με υπολογισμούς του αγγλικού περιοδικού Εκόνομιστ, το 1949-50, η Ελλάδα διέθετε μόνο για στρατιωτικές δαπάνες τι 35% του κρατικού προϋπολογισμού, και το 7,5% του εθνικού της εισοδήματος. Την ίδια εποχή, οι Ηνωμένες Πολιτείες διέθεταν για τον ίδιο σκοπό, αντίστοιχα το 34% και 6,4% η Αγγλία το 20% και 7,6% η Γαλλία 17% και 4,9%, το Βέλγιο 12% και 3,2%, η Ιταλία τα 25% και 6,3%. (Το άρθρο αναδημοσιεύεται στο τεύχος 6/1950 της Νέας Οικονομίας.)
Η Αμερικανική Αποστολή μάς πληροφορεί ότι «από τα 4.550 δισεκατομμύρια δραχμές, που δαπανήθηκαν για έργα ανασυγκροτήσεως στην Ελλάδα ως το 1952, τα 2.076 δισεκατομμύρια, δηλαδή τα μισά σχεδόν, καταναλώθηκαν για τη στέγαση και την περίθαλψη των προσφύγων» (Σχέδιο Μάρσαλ, σ. 16).
