Δευτέρα 4 Ιουλίου 2011

ΣΠΥΡΟΣ ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

«Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος»
Ο Νίκος Ζαχαριάδης, παρά την τραγική ήττα, στην οποία έχει οδη­γήσει το ελληνικό αριστερό κίνημα, εξακολουθεί να έχει την εύ­νοια του σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Στα μέσα Οκτω­βρίου, έχει πραγματοποιηθεί στη Μόσχα το 19ο Συνέδριο του σοβιετικού Κόμματος, που είναι το πρώτο μεταπολεμικό. (Και το τελευταίο, που θα πάρει μέρος ο Στάλιν.) Ο Ζαχαριάδης, που αντιπροσωπεύει στο Συνέδριο το ΚΚΕ, αναλύεται σε διθυραμβι­κούς ύμνους για τον «Μεγάλο Στάλιν», τον «προστάτη της Ελλά­δας», που «η μεγάλη του καρδιά αισθάνεται τα βάσανα και τις προσδοκίες του λαού μας» και που «οι Ελληνίδες μητέρες προ­σεύχονται στον Θεό να τους κόβει μέρες και να του δίνει χρόνια», (εφημερίδες, 14-20 Οκτωβρίου 1952.) 0 Ζαχαριάδης, λοιπόν, με το αναμφισβήτητο κύρος που του δίνει η υποστήριξη της Μόσχας, επιβάλλει τελικά στην ΕΔΑ τη γραμμή του της ανεξάρτητης κα­θόδου, που την εκφράζει με το σύνθημα «Τι Πλαστήρας, τι Πα­πάγος, όλοι οι σκύλοι μια γενιά». Στις 21 Οκτωβρίου, ο ραδιοσταθμός «Ελεύθερη Ελλάδα» μεταδίδει το «εκλογικό πρόγραμμα του ΚΚΕ και του ΑΚΕ». Στην εκπομπή, εμπνευσμένη από τον Ζα­χαριάδη, αναφέρονται, ανάμεσα σε άλλα, τα εξής:
«Δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ Πλαστήρα και Παπάγου. Και οι δύο είναι λακέδες της αμερικανοκρατίας. Ο Πλα­στήρας και ο Παπάγος είναι οι δύο όψεις του αμερικανικού νομίσματος (...). Ο Πλαστήρας είναι πιο επικίνδυνος από τον Παπάγο, γιατί εμφανίζεται με δημοκρατική μάσκα».
Ο Ζαχαριάδης, κατά τη γνωστή τακτική του, συνδυάζει τις επι­θέσεις και τις ύβρεις με νέες προτάσεις προς τον Πλαστήρα για συνεργασία. Έτσι, σε συνέντευξή του προς τον ραδιοσταθμό «Ελεύθερη Ελλάδα», αναφέρει ότι ισχύουν πάντα οι προτάσεις του ΚΚΕ για «συνεργασία και με τον Πλαστήρα»:
«Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που του επροτείναμε συνεργασία, συνεχίζει. Αλλά την απέρριπτε πάντοτε, διό­τι ήθελε να είναι κρυφή, προφασιζόμενος ότι η φανερή συνεργασία θα ζημίωνε (...). Εάν δέχεται τούτο ο Πλαστή­ρας, ο Παπάγος θα ταφεί και εμείς θα του ξεχάσουμε τον Μπελογιάννη (..,). Του Πλαστήρα του παρουσιάζεται μια τελευταία ευκαιρία ν'απόδειξη ότι είναι δημοκράτης. Αλλιώς, θα πέσει σαν αντιδημοκράτης και αντιπατριώτης, γιατί όλοι οι πατριώτες θα ψηφίσουν Ειρήνη – Δημοκρατία -  Ανεξαρτησία».
Σύμφωνα με τη γραμμή του Ζαχαριάδη, στην οποία είναι σύμ­φωνος και ο πρόεδρος της, I.Πασαλίδης, η ΕΔΑ κατεβάζει συν­δυασμούς σε ολόκληρη την Ελλάδα, αδιαφορώντας αν έτσι χαρί­ζει τη βέβαιη νίκη στον Συναγερμό. Στους συνδυασμούς βάζει και πάλι πολιτικούς κρατουμένους (Μανώλη Γλέζο κ.λπ.) και εξορίστους. Επειδή μέσα στους κόλπους της διοικούσας επιτροπής γί­νονται εντονότερες οι αντιρρήσεις για ανεξάρτητη κάθοδο της ΕΔΑ σε όλες τις περιφέρειες (ορισμένοι προτείνουν τη συμβιβαστική λύση να κατεβάσει η ΕΔΑ συνδυασμούς μόνο σε 3 - 4 περιφέρειες και στις υπόλοιπες να υποστηρίξει το Κέντρο), οι εκπρόσωποι του ΚΚΕ διαβεβαιώνουν πως, την τελευταία στιγμή, θα γίνει κά­ποιος «ελιγμός», ώστε να σωθεί η κατάσταση και να μη θριαμβεύσει η Δεξιά. Συγκεκριμένα, «ψιθυρίζουν» ότι ο Ζαχαριάδης θα συμφωνήσει η ΕΔΑ να αποσύρει από τις περισσότερες περι­φέρειες τους συνδυασμούς της και να μείνει συμβολικά σε ελάχι­στες. Τις διαβεβαιώσεις αυτές των εκπροσώπων του ΚΚΕ για «ελιγμό» τις πιστεύει και ο Ηλιού και τις διαμηνύει στους Πλα­στήρα και Βενιζέλο.

Τελικά, όμως, δεν γίνεται κανένας ελιγμός. Αντίθετα, η επίθε­ση της Αριστεράς κατά του Πλαστήρα μέρα με τη μέρα σκληραί­νει, καθώς πλησιάζουν οι εκλογές. Τα συνθήματα που επικρατούν και στις προεκλογικές συγκεντρώσεις της ΕΔΑ στον Πειραιά (13 Νοεμβρίου) και στην πλατεία Ομονοίας στην Αθήνα (14 Νοεμβρίου) είναι «Μαύρο στους μαύρους Πλαστήρα - Παπάγο κτλ. Ο μόνος «ελιγμός», που γίνεται την τελευταία στιγμή, είναι η «γραμμή» να προσθέτουν οι ψηφοφόροι της ΕΔΑ στην Αθήνα στα δικά τους ψηφοδέλτια και τα ονόματα δύο κεντρώων υποψηφίων: του Αγγέ­λου Τσουκαλά (ήταν συνήγορος του Μπελογιάννη) και του Ηλία Μπρεδήμα. Αλλά και το τέχνασμα αυτό δεν απέδωσε τίποτε.

Ο Ηλιού, δυσαρεστημένος για την εμμονή της ηγεσίας της Αρι­στεράς στην τακτική τής ανεξάρτητης καθόδου σε ολόκληρη την Ελλάδα, αποφασίζει να αποχωρήσει από τη διοικούσα επιτροπή της ΕΔΑ. Ο στρατηγός Σαράφης, με γράμμα του, του ζητά να μην επιμείνει στην απόφασή του. Πάντως, μετά τις εκλογές, για με­γάλο διάστημα, ο Ηλιου δεν θα παίρνει μέρος στη λειτουργία και στις αποφάσεις της διοικούσας επιτροπής. (Τότε, η διοικούσα της ΕΔΑ ήταν ό,τι σήμερα η εκτελεστική της επιτροπή, δηλαδή το πο­λιτικό της γραφείο. Σήμερα, η διοικούσα είναι το αντίστοιχο της Κεντρικής Επιτροπής άλλων κομμάτων.)

Είναι η πρώτη φορά, στις εκλογές του 1952, που στην Ελλάδα, μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο, δημιουργούνται σοβαρές διαφωνίες ανά­μεσα στους κομμουνιστές του εσωτερικού για θέματα πολιτικής γραμμής και τακτικής. Ως εκείνη τη στιγμή, διαφωνίες και ρήγμα­τα υπάρχουν μόνο ανάμεσα στους ηγέτες του ΚΚΕ στο εξωτερικό.

ΣΠΥΡΟΣ ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

Δίλημμα της Αριστεράς
Η καθιέρωση του πλειοψηφικού δημιουργεί μεγάλο δίλημμα και έντονες συζητήσεις και διαφωνίες στους κόλπους της Αριστεράς. Είναι φανερό πως, με το εκλογικό σύστημα της «στενοευρείας», η ΕΔΑ έχει ελάχιστες ελπίδες να βγάλει έστω και έναν βουλευτή. Τι θα κάνει λοιπόν; Αν δεν καταρτίσει καθόλου συνδυασμούς, υπάρχουν πιθανότητες να πάρει την πλειοψηφία το Κέντρο. Αν κατέβει σε όλες ή στις περισσότερες εκλογικές περιφέρειες, είναι βέβαιο ότι θα επικρατήσει ο Συναγερμός. Από τη στάση της Αριστεράς εξαρτιέται, λοιπόν, σε μεγάλο βαθμό, το αποτέλεσμα των εκλογών.

Ο Ζαχαριάδης, από την πρώτη στιγμή, διακηρύσσει τη θέση ότι δεν θα δώσει το ΚΚΕ υποστήριξη στο Κέντρο «άνευ όρων». Μό­νο αν οι Πλαστήρας - Βενιζέλος δεχτούν συνεργασία με κοινό πρό­γραμμα και συμμετοχή αριθμού υποψηφίων αριστερών στους συν­δυασμούς θα μπορεί να γίνει λόγος για όχι ξεχωριστή κάθοδο της ΕΔΑ στις εκλογές. Είναι όμως σχεδόν βέβαιο ότι η ηγεσία του Κέ­ντρου δεν θα δεχτεί ανοιχτή σύμπραξη με την Αριστερά. Τι θα γί­νει λοιπόν σ'αυτή την περίπτωση; Η ΕΔΑ θα βοηθήσει, με την ξε­χωριστή κάθοδο της, στη νίκη του Συναγερμού, δηλαδή της Δεξιάς;

Στους κόλπους της ΕΔΑ έχουν αρχίσει ζωηρές συζητήσεις και διαφωνίες. Κάθε πλευρά παραθέτει τα επιχειρήματά της:

-   Θα γίνουμε ουρά του Κέντρου, λένε οι υποστηρικτές της ανεξάρτητης καθόδου. Θα εξαφανίσουμε το ξεχωριστό πρόσωπο του κόμματος; Θα υποστηρίξουμε τους Πλαστήρα - Βενιζέλο, που σκότωσαν τον Μπελογιάννη;

-    Θα χαρίσουμε τη νίκη στη Δεξιά; αντιτάσσουν οι διαφω­νούντες με τη γραμμή του Ζαχαριάδη και του πολιτικού γραφείου του ΚΚΕ. Θα βοηθήσουμε να επικρατήσουν τα σχέδια των Αμερικανών;

Τελικά, η θέση του Ζαχαριάδη, «τι Πλαστήρας, τι Παπάγος», επηρεάζει την πλειοψηφία των στελεχών στην Ελλάδα. Η επιβο­λή της ηγεσίας του ΚΚΕ στην ΕΔΑ είναι ήδη γεγονός. Στη διοικούσα επιτροπή της ΕΔΑ μόνο ο Ηλίας Ηλιού υποστηρίζει ότι δεν θα πρέπει να κατεβάσει πουθενά συνδυασμούς η Αριστερά και να δώσει τις ψήφους της στο Κέντρο.

- Δεν έχουμε καμιά δυνατότητα να πάρουμε σε καμιά περιφέρεια την απόλυτη πλειοψηφία. Δεν πρόκειται να βγά­λουμε ούτε έναν βουλευτή. Γιατί λοιπόν να διασπάσουμε τις δημοκρατικές δυνάμεις; υποστηρίζει ο Ηλιου.

Τις ίδιες απόψεις στην κοινοβουλευτική ομάδα της ΕΔΑ υπο­στηρίζει μόνο ο βουλευτής Λέσβου Γ.Σίμος. Οι άλλοι έχουν ευ­θυγραμμιστεί με τη γραμμή Ζαχαριάδη. Οι Αντώνης Μπριλλάκης και Βασίλης Εφραιμίδης, που είναι, στην κοινοβουλευτική ομάδα, οι κύριοι εκφραστές των θέσεων του ΚΚΕ, υποστηρίζουν ότι υπάρ­χουν πολλές πιθανότητες να πάρει η ΕΔΑ την πλειοψηφία σε πε­ριφέρειες, όπως ο Πειραιάς, η Μυτιλήνη κ.λ.π. Μαζί τους συμφω­νούν και ο πρόεδρος της ΕΔΑ Ι.Πασαλίδης και ο στρατηγός Στ.Σαράφης. Τη γραμμή Ζαχαριάδη υπερασπίζουν, είτε γιατί την πι­στεύουν είτε από κομματική πειθαρχία, τα βασικά κομμουνιστι­κά στελέχη που βρίσκονται έξω από τις φυλακές, όπως, ο Μιλ­τιάδης Ζαχαράτος, ο Νίκος Κισκύρας κ.λ.π.

Και φυσικά η γραμμή Ζαχαριάδη επιβάλλεται στην ΕΔΑ, πα­ρά τις διαφωνίες και μερικών ακόμα στελεχών, όπως ο Τάσος Κουλαμπάς, ο Γιώργος Βασιλόπουλος, ο Θανάσης Τσουπαρόπουλος, ο Κώστας Τσαλόγλου κ.λ.π.

Στις 23 Οκτωβρίου, ο Πασαλίδης επισκέπτεται τον Πλαστήρα και του προτείνει εκλογική συνεργασία ΕΠΕΚ - ΕΔΑ. Του δίνει και σημείωμα με σχέδιο για κοινό πρόγραμμα που προτείνει η ΕΔΑ και αναφέρεται στην «άνοδο του βιοτικού επιπέδου του λαού, την κατασφάλιση της εθνικής ανεξαρτησίας, τη δημοκρατία» κ.λ.π. Ο Πλαστήρας απορρίπτει τις προτάσεις της ΕΔΑ για ανοι­χτή συνεργασία. Λέει όμως στον Πασαλίδη ότι δέχεται να υπο­δείξει η ΕΔΑ πέντε όχι πολύ γνωστά πρόσωπα της Αριστεράς για να τα περιλάβει στους συνδυασμούς του Κέντρου. Αλλά η ΕΔΑ δεν δέχεται κρυφή συνεργασία. Θέλει φανερή και ισότιμη. (Αυγή, 28 Οκτωβρίου και 1 Νοεμβρίου 1952, Το Βήμα, 1 Νοεμ­βρίου.) Η ΕΔΑ προσπαθεί, παράλληλα, να πετύχει τοπικές συ­νεργασίες με στελέχη της ΕΠΕΚ. Το κατορθώνει μόνο στη Λέ­σβο, όπου ο βουλευτής της ΕΠΕΚ Δ.Γαληνός συγκροτεί μεικτό συνδυασμό από πολιτευτές των δύο κομμάτων με την επωνυ­μία Πατριωτική Ένωσις Λαού Λέσβου». Στην αρχή, ο Πλαστή­ρας δίνει την έγκρισή του για τη συμφωνία αυτή. Ύστερα από λίγες μέρες, όμως, αποδοκιμάζει τον Γαληνό και τον διαγράφει από την ΕΠΕΚ. Σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσιεύονται στον Τύπο, ο Πλαστήρας αποκήρυξε τη συνεργασία ΕΠΕΚ - ΕΔΑ στη Λέσβο, ύστερα από έντονο διάβημα των Αμερικανών. (Το Βή­μα, 28 και 29 Οκτωβρίου 1952.)