ΣΠΥΡΟΣ ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

Άλλες τορπίλες

Αλλά ακριβώς αυτή η εγκαρδιότητα των Αμερικανών, των Άγγλων και των Γιουγκοσλάβων απέναντι στην κυβέρνηση Πλαστήρα την κάνει ακόμα πιο ύποπτη στους Σοβιετικούς, στους άλλους Ανα­τολικούς και στο ΚΚΕ. Ο ραδιοφωνικός σταθμός της Μόσχας χα­ρακτηρίζει τον Έλληνα πρωθυπουργό «λακέ της Γουώλ Στρητ» και ο ραδιοσταθμός του ΚΚΕ «απατεώνα, ψευτοδημοκράτη, φαυλοκράτη, διάδοχο του Τσαλδάρη». Ο Ζαχαριάδης, μαινόμενος κα­τά του Πλαστήρα, γράφει στην απόφαση του πολιτικού γραφείου του ΚΚΕ της 26ης Απριλίου:

«Η κυβέρνηση Πλαστήρα – Παπανδρέου – Βενιζέλου - Τσουδερού αποκαλύφθηκε, από το πρώτο κιόλας βήμα της, σαν τυφλό όργανο της αμερικανοκρατίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής θέλουν την Ελλάδα οικονομικά - αγροτικά εξάρτημα τους και αγορά για τα προϊόντα τους, γι'αυτό και αποκρούουν στην πραγματικότητα την εκβιο­μηχάνιση της χώρας. Πολιτικά τη θέλουν αποικία, που θα προσφέρει κρέας για τα κανόνια τους (...). Η κυβέρνηση του "Κέντρου", με όλα τα παρακλάδια, κι αυτά που στέ­κονται έξω από την κυβέρνηση, υποτάχθηκαν σ'αυτή τη θέληση της αμερικανοκρατίας (...). Η κυβέρνηση Πλαστή­ρα και Σία πρωταθλητής και εφαρμοστής στην πολιτική της δουλείας και της προδοσίας». (40 χρόνια..., σ.584-600.)

    Εκτός όμως από την έξαλλη επίθεση του Ζαχαριάδη - ο οποίος δεν προσαρμόζεται ακόμα στην ιδέα ότι το ΚΚΕ, ιδιαίτερα μετά την ήττα του, δεν μπορεί να παίζει καθοριστικό ρόλο στα πολι­τικά πράγματα της χώρας, τουλάχιστον για ένα μεγάλο διάστη­μα, και οφείλει να διευκολύνει τη δημοκρατική πορεία στο πλαί­σιο της αστικής δημοκρατίας - και από τη μετριοπαθή Αριστερά, ελληνική και ξένη, εκφράζονται αμφιβολίες αν οι διάφοροι ισχυ­ροί παράγοντες θα αφήσουν την ΕΠΕΚ να εφαρμόσει το πρόγραμμά της. Έτσι, η επιθεώρηση Νιου Σταίητσμαν, της Αριστε­ράς του Εργατικού Κόμματος της Αγγλίας γράφει ότι η κυβέρνηση Πλαστήρα «δεν θα παράσχει οιανδήποτε ουσιαστικών ικανοποίησιν εις την μεγάλην εκείνην μερίδα των Ελλήνων εκλογέων οι οποίοι εψήφισαν κατά των συντηρητικών κομμάτων και των προ­σώπων που διεξήγαγαν τον Εμφύλιον Πόλεμον. Η κυβέρνησις του κ.Πλαστήρα είναι καλυτέρα από την κυβέρνησιν του κ.Βε­νιζέλου, αλλά δεν είναι πολύ καλύτερα. Ο κ.Παπανδρέου, ο οποί­ος είναι βαθιά εμπλεγμένος εις την ωμήν και εκδικητικήν πολιτικήν των τελευταίων ετών, κατέχει το Υπουργείο Εσωτερικών, όπερ ελάχιστην καλήν υπόσχεσιν παρέχει εις τους χιλιάδας των πολιτικών κρατουμένων της Μακρονήσου και άλλων στρατοπέ­δων συγκεντρώσεως».

    Αφού υπογραμμίζει ότι ο Παπανδρέου ανέλαβε τον έλεγχο και των ενόπλων δυνάμεων, η αγγλική επιθεώρηση καλεί τον Πλα­στήρα, που «είναι έντιμος και ένθερμος φιλελεύθερος και πα­τριώτης», να «κουνηθή» για να μη γίνει απλώς το «ευϋπόληπτον προκάλυμμα της Ακρας Δεξιάς, με Αυλήν τόσον πολύ φοβισμένην όσον είναι σήμερον έναντι του ελληνικού λαού και με Αμερικανούς βλέποντας κάθε ελληνικήν αντιπολίτευσιν ως κομμουνιστικήν μηχανορραφίαν...». (ΤοΒήμα, 21 Απριλίου 1950.)

Ειρήνευση

Ο Πλαστήρας, με το λαϊκό του αισθητήριο και με τη στενή επαφή που έχει με τους ανθρώπους, αντιλαμβάνεται ότι η πολιτική του επιτυχία θα κριθεί κυρίως στον τομέα της ειρηνευσεως της χώ­ρας. Εξάλλου, την ίδια αντίληψη είχαν και οι περισσότεροι πα­ράγοντες της ΕΠΕΚ, που η εκλογική τους βάση έχει κυρίως ΕΑΜική προέλευση. Προσωπικά ο Πλαστήρας, ανθρωπιστής, χριστιανός, ασκητικός, ακόμα και προληπτικός, με οδυνηρές εμπειρίες από τις εθνικές περιπέτειες του 1915-35, κατέχεται από την πεποίθη­ση ότι δεν θα πρέπει να χυθεί σταγόνα αίμα όσο θα είναι αυτός πρωθυπουργός.

    Αλλά, σ' αυτόν ακριβώς τον τομέα της ειρηνεύσεως, θα συνα­ντήσει τις μεγαλύτερες αντιδράσεις και υπονομεύσεις. Την ίδια μέρα που ανέλαβε την Αρχή, οι στρατιωτικές Αρχές έστειλαν στην Αίγινα εκτελεστικό απόσπασμα για να παραλάβει και να εκτε­λέσει θανατοποινίτες πολιτικούς κρατουμένους. Ταυτόχρονα, υπήρχαν πληροφορίες ότι θα έπαιρναν θανατοποινίτες για εκτέ­λεση και από άλλες φυλακές. Στην Αίγινα και στις Φυλακές Αβέ­ρωφ, οι πολιτικοί κρατούμενοι, με κραυγές από τα παράθυρα, καλούσαν σε βοήθεια και διαμαρτύρονταν. Ο Πλαστήρας ειδο­ποιήθηκε από τους συγγενείς των κρατουμένων και από βουλευ­τές και διέταξε αμέσως την αναστολή των εκτελέσεων.

    Στο πρώτο υπουργικό συμβούλιο, η κυβέρνηση έχει αποφα­σίσει να αντικαταστήσει αμέσους όλους τους διοικητές των ταγ­μάτων της Μακρονήσου. Την απόφαση αυτή είχε κατ'αρχάς πά­ρει η προηγούμενη κυβέρνηση Βενιζέλου, ύστερα από την έκθεση που υπέβαλαν οι πέντε υπουργοί της που επισκέφτηκαν το νησί και ύστερα από μια επίσκεψη του υφυπουργού «παρά τω πρωθυπουργώ» Εμμανουήλ Κοθρή, στο 401 Νοσοκομείο, όπου είχαν κηρύξει απεργία πείνας εφτά βαριά άρρωστοι από τα βασανι­στήρια της Μακρονήσου πολιτικοί εξόριστοι (ανάμεσα στους οποίους και ο Μίκης Θεοδωράκης). Επίσης, στην πρώτη σύσκε­ψη της αρμόδιας από υπουργούς επιτροπής αποφασίστηκε κατ' αρχάς να απομακρυνθούν από τη Μακρόνησο οι 4.700 πολιτικοί εξόριστοι και να μεταφερθούν σε άλλο νησί. (Η απόφαση αυτή εφαρμόστηκε τελικά τον Ιούλιο, με τη μεταφορά των πολιτικών εξόριστων στον Άγιο Ευστράτιο.) Εξάλλου, ο υπουργός Δικαιο­σύνης διέταξε να σταματήσει η μεταφορά πολιτικών κρατουμέ­νων από άλλες φυλακές στη Γυάρο, όπου ήδη βρίσκονταν 9.500. Τα μέτρα αυτά, ενώ δεν ικανοποιούσαν ούτε την Αριστερά ού­τε τα στελέχη της ΕΠΕΚ, προκαλούσαν τις έντονες αντιδράσεις της Δεξιάς. Ο δεξιός Τύπος μιλούσε για παράδοση στον κομ­μουνισμό και ο Κανελλόπουλος στις 25 Απριλίου 1950, δήλωνε στη Βουλή ότι η κυβέρνηση δεν εκφράζει το εθνικό συμφέρον και ότι επιδιώκει να κολακεύσει την Αριστερά. Έτσι, από την πρώ­τη στιγμή, ο Πλαστήρας βρίσκεται «μεταξύ δύο πυρών». Πιο επι­κίνδυνη όμως είναι η φωτιά που κρυφοκαίει μέσα στην ίδια την κυβέρνηση.

ΣΠΥΡΟΣ ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

Πρώτη τορπίλη από τα Δωδεκάνησα

Κανένας δεν έχει πιστέψει ότι πραγματικοί λόγοι υγείας υπο­χρέωναν τον Βενιζέλο να μην πάρει μέρος στην κυβέρνηση. Πραγ­ματικά, ο αρχηγός των Φιλελευθέρων υποφέρει από στηθάγχη, που, μετά 14 χρόνια, θα τον οδηγήσει στον τάφο. Όλοι όμως ξέ­ρουν ότι, πριν από μερικές μέρες, επέμενε να παραμείνει πρω­θυπουργός και να αντιμετωπίσει από τη θέση αυτή όλες τις δυ­σκολίες και τις αντιδράσεις. Είναι φανερό λοιπόν ότι κάτι άλλο έχει στον νου του ο Βενιζέλος. Πικραμένος από την άρνηση των άλλων αρχηγών να συνεργαστούν με τη δική του κυβέρνηση, προ­τιμά να κρατήσει ελεύθερα τα χέρια του για να διαλύσει, την κα­τάλληλη στιγμή, τον συνασπισμό του Κέντρου, που τον θεωρεί, εξάλλου, βραχύβιο.

    Ήδη, η άρνηση του αρχηγού του μεγαλυτέρου κόμματος του συνασπισμού να αναλάβει τη θέση του στην κυβέρνηση μειώνει το κύρος της και δημιουργεί κατάσταση αβεβαιότητας. Αλλά ο Βενιζέλος δεν αργεί να εξαπολύσει την πρώτη επίθεση του: Στις 20 Απριλίου, τα μέλη του Συντονιστικού Συμβουλίου, ενώ συνε­δριάζουν, πληροφορούνται ότι ο αρχηγός των Φιλελευθέρων έχει δηλώσει στη Λέρο ότι δίνει μόνο ενάμιση μηνός ζωή στην κυβέρ­νηση Πλαστήρα. Όπως είναι φυσικό, δημιουργείται αμέσως σά­λος. Οι ΕΠΕΚικοί και οι παπανδρεϊκοί ζητούν από τον εκπρόσω­πο των Φιλελευθέρων, Κωστόπουλο, να επικοινωνήσει αμέσως με τον αρχηγό του και να μάθει τι έχει ακριβώς πει. Ο Κωστόπουλος πραγματικά σπεύδει να τηλεφωνήσει στον Βενιζέλο και εκείνος τον... καθησυχάζει: Δεν συνέβη τίποτε, οι δημοσιογράφοι παρεξήγησαν ένα αστείο του. Φυσικά, το «αστείο» του Βενιζέ­λου έχει γίνει το κύριο θέμα των δεξιών εφημερίδων, που ζητούν ευκαιρία για να κλονίσουν το κύρος της κυβερνήσεως. Την άλλη μέρα, επιστρέφοντας στην Αθήνα, ο Βενιζέλος επισκέπτεται τον Πλαστήρα για να του δώσει εξηγήσεις: Ήταν πραγματικά ένα αστείο που έκανε με τον Τουρκοβασίλη. Το «ατύχημα» ήταν ότι τα «αστεία» τα έλεγαν μπροστά στους δημοσιογράφους. Εκεί­νοι. .. τα πήραν στα σοβαρά και τα τηλεγράφησαν στις εφημερί­δες τους...

Ευφορία

Προς το παρόν πάντως φαίνεται ότι η κυβέρνηση στέκεται καλά. Στις 17 Απριλίου είχαν αρχίσει οι εργασίες της Βουλής, όπου ο βα­σιλιάς εκφωνεί τον λόγο του Θρόνου, ανταλλάσσοντας θερμές χειραψίες με τον πρωθυπουργό. Η γραφική, λαϊκή φυσιογνωμία του Μαύρου Καβαλάρη, με τα άσπρα μουστάκια και το τίμιο βλέμ­μα, δημιουργούν ατμόσφαιρα εμπιστοσύνης. Εκατοντάδες συνωστίζονται στην είσοδο της Βουλής για να εξασφαλίσουν μια θέ­ση στα θεωρεία και να παρακολουθήσουν τις εργασίες του ανανεωμένου Κοινοβουλίου. Και ο Βενιζέλος είναι εκεί, στις πρώτες γραμμές των βουλευτών της συμπολιτεύσεως, αλλά αποφεύ­γει να λάβει τον λόγο.

    Ένας τίμιος λοιπόν πρωθυπουργός, που έχει συμφιλιωθεί με τον βασιλιά και που έχει την υποστήριξη των Συμμάχων. Γιατί δεν θα τηρήσει τον λόγο του για κοινωνική δικαιοσύνη, ειρήνευση, αμνη­στία, πάταξη των κερδοσκόπων; - σκέφτονται χιλιάδες πικραμέ­νοι σε ολόκληρη τη χώρα. Για να μην υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι οι Σύμμαχοι είναι στο πλευρό του, ο ένας μετά τον άλλο σπεύδουν να εκφράσουν την ικανοποίησή τους που σχηματίστηκε η νέα κυ­βέρνηση. Πρώτο το Στέητ Ντηπάρτμεντ με τον εκπρόσωπο του Μακ Ντέρμοτ. και το Φόρεϊν Όφις αμέσως κατόπιν:

«Μολονότι Μ. Βρετανία - δηλώνει ο εκπρόσωπος του αγ­γλικού Υπουργείου Εξωτερικών - απέσχεν επιμόνως από οιονδήποτε σχόλιον επί της μορφής της μετεκλογικής κυ­βερνήσεως, αποτελεί κοινόν μυστικόν ότι η βρετανική κυβέρνησις πιστεύει ότι η κυβέρνησις συνασπισμού των κομ­μάτων του Κέντρου απηχεί περισσότερον πιστώς τας επιθυμίας του ελληνικού λαού. Αποτελεί επίσης κοινήν άποψιν ότι η ευρυτέρα αυτή κυβέρνησις θα είναι επαρκώς ενισχυμένη κατά τας παρούσας επαφάς με το Βελιγράδι επί ζητημάτων ως είναι το άνοιγμα της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης - Γευγελής», (Εφημερίδες, 18 Απρι­λίου 1950.)

    Παρόλο ότι από την ελληνική πλευρά είχε τεθεί ως όρος για τη βελτίωση των σχέσεων με τη Γιουγκοσλαβία η επιστροφή των παι­διών που έχουν μεταφερθεί εκεί από τον Δημοκρατικό Στρατό, οι Γιουγκοσλάβοι επίσημοι, βέβαιοι ότι θα υπάρξει συνεννόηση, δεν υστερούσαν σε εκδηλώσεις ικανοποιήσεως για τη νέα κυβέρνηση. Στις 20 Απριλίου, ο επιτετραμμένος της Γιουγκοσλαβίας, Σέχοβιτς. επισκέπτεται τον Πλαστήρα και, μαζί με τα συγχαρητήρια της κυβερνήσεως του, του διαβιβάζει και μήνυμα του Τίτο: Η γιου­γκοσλαβική κυβέρνηση είναι έτοιμη να στείλει πρεσβευτή στην Αθήνα - τονίζει ο Πρόεδρος της Γιουγκοσλαβίας - αν και η ελληνι­κή στείλει στο Βελιγράδι.

    Πιο ενθουσιασμένος απ' όλους για τη νέα κυβέρνηση φαίνε­ται ο Γκραίηντυ, που τόσο είχε κοπιάσει για να της ανοίξει τον δρόμο. Δεν περιορίζεται στην καθιερωμένη επίσκεψη στον νέο πρωθυπουργό. Σε αποκλειστική του συνέντευξη στο Βήμα, στις 22 Απριλίου, δηλώνει:

«Μου έκαμεν εντύπωσιν η ενεργητικότης του πρωθυ­πουργού και των συνεργατών του, η εκ μέρους των κατανόησις των ελληνικών προβλημάτων και η απόφασίς των να προχωρήσουν εις το έργον της ανασυγκροτήσεως. Ιδιαιτέραν εντύπωσιν μου επροξένησεν η εκ μέρους των Ελλή­νων επισήμων κατανόησις του πνεύματος και των αρχών επί των οποίων βασίζεται η αμερικανική πολιτική βοηθείας, ως και η ισχυρά απόφασίς των να λάβουν τα αναγκαία μέ­τρα διά να καταστήσουν αποδοτικήν την βοήθειαν».