ΣΠΥΡΟΣ ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

Πρώτη παραίτηση του αρχιστρατήγου

Το ενδεχόμενο της καθόδου του στρατάρχη Παπάγου στον εκλο­γικό αγώνα ήταν φυσικό να προκαλεί αληθινό πανικό στον Κων­σταντίνο Τσαλδάρη, που έβλεπε διαγραφόμενη τη βέβαιη διάλυ­ση του παρακμασμένου ήδη κόμματος του και το τέλος του δικού του ηγετικού ρόλου. Αλλά ακριβώς αυτός ο πανικός οδηγούσε τον Τσαλδάρη και το άμεσο περιβάλλον του σε τέτοιες αντιδρά­σεις, που ήταν δυνατόν να επισπεύσουν την παραίτηση του αρχι­στρατήγου και την κάθοδο του στην πολιτική.

Κατά τα τέλη Δεκεμβρίου, οι σχέσεις του αρχιστρατήγου με τον πρώτο αντιπρόεδρο της κυβερνήσεως βρίσκονταν ήδη σε πο­λύ άσχημο σημείο. Ο Παπάγος ήταν οργισμένος, γιατί στην εφη­μερίδα που εξέδιδε ο γιος του αρχηγού του Λαϊκού Κόμματος, Αθανάσιος Τσαλδάρης, Καιροί, γίνονταν υπαινιγμοί εναντίον του. Σε μια συνεδρίαση του Συντονιστικού Συμβουλίου, ο αρχιστρά­τηγος, δείχνοντας τον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη, είπε στον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Διομήδη:

- Κύριε πρόεδρε, παρακαλώ να πήτε στον κύριο αυτό να παύ­ση να εκτοξεύη συκοφαντίας εναντίον μου διά του δημοσιογρα­φικού του οργάνου.

Ο αρχηγός του Λαϊκού Κόμματος διαμαρτυρήθηκε, ισχυριζό­μενος πως είναι ξένος προς τα δημοσιεύματα.

- Δεν επιτρέπω να με διαψεύδουν, απάντησε θυμωμένος ο στρατάρχης.

Το επεισόδιο το αποκάλυψε μια ελληνόφωνη εφημερίδα της Νέας Υόρκης και το αναδημοσίευσε ο αθηναϊκός Τύπος. Οι Τσαλ­δάρης, Διομήδης και Παναγιώτης Κανελλόπουλος το διέψευσαν. Αλλά Το Βήμα της 23ης Δεκεμβρίου 1949 έγραφε:

«Παρά τας ανωτέρω κυβερνητικάς διαψεύσεις, από άλλας, καλώς πληροφορημένας πηγάς παρείχετο η πληρο­φορία ότι το επεισόδιο πράγματι συνέβη, αλλ'ότι οι με­τάσχοντες της συνεδριάσεως εκείνης του Συντονιστικού Συμβουλίου ανέλαβον την υποχρέωσιν να αποφύγουν την κοινολόγησίν του».

Τα Χριστούγεννα, εφημερίδα θεωρούμενη φιλοανακτορική δη­μοσίευε ρεπορτάζ κατά το οποίο επιθυμία του βασιλιά ήταν να σχηματιστεί «άχρους κυβέρνησις», να αναβληθούν για ένα χρόνο οι εκλογές και να διενεργηθούν τότε με πλειοψηφικό σύστημα. Οι θιασώτες της μεταβατικής κατέβαλλαν τις τελευταίες προσπά­θειες να επιβάλουν τις απόψεις τους. Ο πρωθυπουργός Διομήδης έσπευσε να δηλώσει ότι οι εκλογές θα γίνουν οπωσδήποτε τον Απρίλιο, ίσως και νωρίτερα, με το αναλογικό σύστημα. Και το πο­λιτικό γραφείο του βασιλιά με ανακοίνωση του διέψευδε ότι το δημοσίευμα εξέφραζε βασιλικές απόψεις. Οι δημοσιογράφοι έβλε­παν πίσω από το ρεπορτάζ της φιλοανακτορικής εφημερίδας τον Παναγιώτη Πιπινέλη.

Στο μεταξύ, ο Τσαλδάρης άρχισε προεκλογική περιοδεία. Τα Χριστούγεννα πήγε στη Βόρειο Ελλάδα και μετά την Πρω­τοχρονιά στην Πελοπόννησο. Προσπαθούσε να τονώσει το κόμ­μα του, που παρουσίαζε κάμψη μετά την αποκάλυψη των σκαν­δάλων, καθώς και την προσωπική του θέση στην παράταξη της Δεξιάς, που κινδύνευε από την κίνηση υπέρ του Παπάγου. Αλλά ορισμένοι οπαδοί του. κατά την περιοδεία του, τον υποδέχο­νταν με το σύνθημα «Θέλουμε τον Παπάγο». Στην Τρίπολη, παραδοσιακό κέντρο της Δεξιάς, οι εκδηλώσεις υπέρ του Πα­πάγου ήταν ζωηρότερες. Και ο Τσαλδάρης αποφάσισε ν' αντε­πιτεθεί:

«Θα σας ομιλήσω και περί αυτού – είπε - σύμφωνα με το ρεπορτάζ των εφημερίδων. Υπάρχουν ανώτεροι αξιωμα­τικοί τους οποίους ουχί άπαξ, ουχί δις. αλλά πολλάκις παρεκάλεσα να αναλάβουν να πολεμήσουν τον συμμοριτισμόν και μου ηρνήθησαν, δικαιολογούμενοι ότι δεν θεωρούν τας δυνάμεις και τα μέσα επαρκή. Και όταν η πολιτική ηγε­σία παρεσκεύασε στρατόν με άφθονα εφόδια, τότε κατε­βλήθη ο συμμοριτισμός. Υπήρχαν άνθρωποι οι οποίοι αναμ­φισβητήτως προσέφεραν υπηρεσίαν τινά εις τον αγώνα. Αλλά, εάν προχωρήσουν και αλλαχού, θα προξενήσουν ζημίαν εις τον τόπον».

Ήταν φανερό ότι ο αρχηγός του Λαϊκού Κόμματος είχε πε­ράσει τον Ρουβίκωνα. Δεν περιορίστηκε να υπερασπιστεί τη δική του θέση. αλλά είχε θίξει τα άγια των αγίων της παράταξής του: Τον θρύλο του «Νικητού αρχιστρατήγου». Το ποτήρι είχε ξεχει­λίσει. Ο Παπάγος πληροφορήθηκε από τις εφημερίδες, αλλά και από φίλους του, που ήταν στην Τρίπολη, την επίθεση του Τσαλ­δάρη. Του είπαν μάλιστα ότι ο αρχηγός του Λαϊκού Κόμματος χαρακτήρισε «αγυιόπαιδας» τους πολίτες που φώναζαν «Θέ­λουμε τον Παπάγο. Ζήτω ο Παπάγος». Έξαλλος ο στρατάρχης αποφάσισε ν' ανοίξει την κρίση.