ΣΠΥΡΟΣ ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

    Ο Παπάγος ανακαλεί

Στις πρώτες ανακοινώσεις του, ο πρωθυπουργός διευκρίνισε ότι ο χαρακτήρας της κυβερνήσεώς του ήταν υπηρεσιακός και ότι το μόνο «πολιτικόν πρόσωπον εν ενεργεία» που μετείχε, ο Στεφανόπουλος, «παρεκλήθη τηλεγραφικώς να παραμείνη προσωρινώς εις την κυβέρνησιν ως υπουργός Συντονισμού, διότι διαχειρίζεται εις το Παρίσι σπουδαία ζητήματα της χώρας». Πραγματικά, όταν γύρισε από το Παρίσι (αρχές Φεβρουαρίου) ο Στ.Στεφανόπουλος, παραιτήθηκε, γιατί θα έπαιρνε μέρος στις εκλογές, και αντικαταστάθηκε από τον υπουργό Οικονομικών Γ.Μαντζαβίνο.

Αλλά, στις πρώτες εκείνες ανακοινώσεις του, ο πρωθυπουργός είπε και κάτι ακόμα, που προκάλεσε μεγαλύτερη ίσως έκπληξη και από τη «βόμβα Παπάγου» της προηγούμενης μέρας: Ανεκοίνωσε ότι ο αρχιστράτηγος «κληθείς χθες την μεσημβρίαν εις τα Ανάκτορα, απεδέχθη σύστασιν του βασιλέως, όπως εις μιαν τόσον κρίσιμον στιγμήν μη επιμείνη εις την παραίτησίν του». Και συνέχισε:

«Τον κ.Παπάγον παρεκάλεσα και εγώ προσωπικώς, όπως αποσύρη την παραίτησίν του, και ο αρχιστράτηγος απεδέχθη».

    Για όσους περίμεναν την κάθοδο του Παπάγου στην πολιτική ως την έλευση του αναμενόμενου Μεσσία, η απογοήτευση ήταν μεγάλη. Ώστε η παραίτηση δεν ήταν το μεγάλο βήμα για τη συμμετοχή του στρατάρχη στις εκλογές επικεφαλής ενός νέου κόμματος της Δεξιάς: Ήταν απλώς μια εκδήλωση ευθιξίας του Παπάγου ή ένα μέσο για την ανατροπή της κυβερνήσεως Διομήδη; Τι είχε συμβεί μέσα σ’ένα εικοσιτετράωρο ώστε ν’αλλάξουν τόσο τα πράγματα;

    Έχουν γραφτεί πολλά γύρω από το επεισόδιο αυτό της πολιτικής μας ζωής, αλλά ίσως να μην έχει αποκαλυφθεί ακόμα όλο το σχετικό παρασκήνιο. Ορισμένες εφημερίδες έγραψαν τότε πως τον Παπάγο τον πίεσαν ν’ανακαλέσει την παραίτησή του οι Άγγλοι και, προσωπικά, ο εξάδελφος του βασιλιά, λόρδος Μαουντμπάτεν, που βρισκόταν τότε στην Αθήνα. Οι πληροφορίες για αγγλικές πιέ­σεις ήταν τόσο επίμονες που η αγγλική πρεσβεία υποχρεώθηκε να εκδώσει σχετική ανακοίνωση και να τις διαψεύσει... Στην πραγ­ματικότητα, φαίνεται πως μεγαλύτερο ρόλο έπαιξε ο πρωθυπουργός Τζον Θεοτόκης (γνωστός για τους φιλικούς δεσμούς του με τα Ανά­κτορα και τους Άγγλους). Και ακόμα μεγαλύτερο το γεγονός ότι οι κινούμενοι για δημιουργία νέου κόμματος με επικεφαλής τον Παπάγο δεν είχαν ακόμα εξασφαλίσει την υποστήριξη του Στέητ Ντιπάρτμεντ. 0 Αμερικανός πρεσβευτής Γκραίηντυ υποπτευόταν πάντα τον στρατάρχη για δικτατορικές τάσεις. Και μια δικτατορία εκείνη τη στιγμή στην Ελλάδα θα ήταν ολέθρια για την αμερικανι­κή πολιτική. Όπως ήδη έχουμε πει, ο πρόεδρος Τρούμαν και η κυ­βέρνηση του προσπαθούσαν να πείσουν όλο τον κόσμο ότι στη χώ­ρα μας δεν διέθεταν τα δολάριά τους για να υποστηρίζουν ένα «μοναρχοφασιστικό» αλλά ένα δημοκρατικό καθεστώς.

Για όλους αυτούς τους λόγους και ίσως ακόμα γιατί δεν ήταν εξασφαλισμένο το πλειοψηφικό σύστημα και δεν υπήρχε αρκε­τός χρόνος για να οργανωθεί το νέο κόμμα (αφού απέτυχε η προ­σπάθεια για μεταβατική κυβέρνηση και οι εκλογές θα γίνονταν αμέσως), και ο κυριότερος σύμβουλος του Παπάγου, ο Μαρκεζί­νης, σύστησε στον στρατάρχη ν'ανακαλέσει την παραίτηση του. Του είπε πως δεν είχε έλθει ακόμα η ώρα του. Η ανατροπή της κυβερνήσεως Διομήδη, που παρουσιάστηκε ως αποτέλεσμα της παραιτήσεως του αρχιστρατήγου, ήταν ένα σημαντικό κέρδος για τη νέα κίνηση. Έδειξε τη δύναμη του μελλοντικού αρχηγού της. Τώρα θα έπρεπε να περιμένουν, αλλά και να μην αφήσουν μέρος του κόσμου της Δεξιάς που είχε ήδη προσχωρήσει στην ιδέα της πρωθυπουργίας Παπάγου ν'απογοητευτεί. Ο Μαρκεζίνης λοι­πόν έγραψε μια ανακοίνωση, που διέψευσε ότι η ανάκληση της παραιτήσεως του αρχιστρατήγου σήμαινε και «οριστικήν του απόφασιν όπως μη πολιτευθή».

Και η ανακοίνωση, που δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες της 8ης Ιανουαρίου ανώνυμα, ως προερχόμενη «εκ του περιβάλλοντος του αρχιστρατήγου», συνέχιζε:

«Όπως ακριβώς η παραίτησις του κ. Παπάγου δεν εσήμαινε ότι ούτος απεφάσισε να πολιτευθή, ούτω και η ανάκλησις της παραιτήσεώς του ουδόλως σημαίνει ότι απεφάσισε να μην πολιτευθή. Ο αρχιστράτηγος, διατηρών σήμερον την υπεύθυνον θέσιν του. θα εμμένει απαρεγκλίτως εις την παλαιάν του τακτικήν όπως μείνη αφοσιωμένος μόνον εις τα στρατιωτικά του καθήκοντα και αποφυγή πάσαν πολιτικήν δήλωσιν. Εις την αρμοδιότητα του ιδίου και μόνον απόκει­ται να κρίνη εάν και πότε θα συμμορφωθή προς την διαρ­κώς και εντονώτερον εκδηλουμένην λαικήν επιθυμίαν όπως αναλάβη και την γενικωτέραν εθνικήν προσπάθειαν».

Ίσως εκείνοι που το 1951 πίστεψαν στις διαβεβαιώσεις του Παπάγου ότι δεν θα πολιτευτεί και με βάση αυτές ρύθμισαν τις πολιτικές τους προοπτικές να είχαν ξεχάσει αυτή την τόσο εύ­γλωττη ανακοίνωση «εκ του περιβάλλοντος του αρχιστρατήγου»...