ΣΠΥΡΟΣ ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

Τα αποτελέσματα

Η 5η Μαρτίου 1950, γράφει ο Σούλτσμπεργκερ, «ήταν μια εξαι­ρετικά κρύα και βροχερή μέρα, κι ο άνεμος φυσομανούσε... Αφρι­σμένα κύματα τρέχανε πάνω στο μολυβί Αιγαίο πέλαγος... Εξο­ρισμένοι από τ'αγαπημένα τους καφενεία οι άντρες της Ελλάδος, σκυφτοί μέσα στο δυνατό άνεμο, πήγαιναν βιαστικοί στις κάλπες και ξαναγύριζαν στα σπίτια τους. Στην Αθήνα έριχνε ραγδαία βρο­χή από το πρωί ως τις 5 μ.μ.». Οι εκλογές έγιναν παντού με τάξη και ησυχία. Τα πρώτα αποτελέσματα, και ιδίως των μεγάλων πό­λεων, έδειχναν μεγάλη επιτυχία της ΕΠΕΚ. κατακόρυφη σχεδόν πτώση του Λαϊκού Κόμματος, κάμψη των Φιλελευθέρων, ελαφρά ενίσχυση του Παπανδρέου και σημαντική συγκέντρωση ψήφων από τη Δημοκρατική Παράταξη, που είχε συνδυασμούς σε 14 εκλογι­κές περιφέρειες. Το Λαϊκό Κόμμα διατηρούσε την πρώτη θέση, αλλά με πολύ μειωμένες δυνάμεις, η ΕΠΕΚ ερχόταν δεύτερη. Όπως θα γράψει αργότερα και ο Γάλλος ακαδημαϊκός Ζενεβουά:

«Οι εκλογές αυτές, όπως προβλεπόταν, ερμήνευσαν τη γε­νική ανάγκη και την προσδοκία νέων πολιτικών δυνάμεων και σχηματισμών. Τα παραδοσιακά κόμματα έλαβαν μό­νο τριάντα έξι στα εκατό των ψήφων... Υπεύθυνοι της πολιτικής κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο ήταν φανερό πως αυτοί θα υφίσταντο την οργή των δυσαρεστημένων». (Μωρίς Ζε­νεβουά, Η Ελλάς του Καραμανλή, Αθήνα 1973, σ. 164.)

    Ο Γεώργιος Παπανδρέου δήλωνε, αμέσως μετά τις εκλογές:

«Τα αποτελέσματα των εκλογών ηλλοίωσαν την φυσιογνωμίαν της πολιτικής μας ζωής. Ο μύθος των δύο μεγά­λων κομμάτων διελύθη... Εδημιουργήθη νέα πολιτική κατάστασις η οποία πρέπει να αντιμετωπισθή με νέα κριτήρια».

    Και ο Παπάγος, ο οποίος κατά τις εκλογές είχε υποστηρίξει όχι το κόμμα του φίλου του, Σπύρου Μαρκεζίνη, αλλά το ΠΑΠ των τεταρτοαυγουστιανών, δήλωνε, στον Νταίηλυ Τέλεγκραφ:

«Τα αποτελέσματα των εκλογών δεικνύουν τον αναμφισβήτητον πόθον του ελληνικού λαού διά κάτι το νέον».

    Ο στρατάρχης είχε κάθε λόγο να είναι ευχαριστημένος για την καθίζηση του Λαϊκού Κόμματος. Αλλά και ο Βενιζέλος, που στους προεκλογικούς του λόγους είχε αποκλείσει κάθε μετεκλογική συ­νεργασία με τον Πλαστήρα, τώρα έσπευδε να πάρει στο τηλέφω­νο τον στρατηγό και να τον συγχαρεί για τη «μεγάλη του νίκη». Και άρχισε αμέσως διαπραγματεύσεις μαζί του και με τον Πα­πανδρέου για να σχηματίσουν κυβέρνηση των τριών κομμάτων του Κέντρου.

    Οι Αμερικανοί έκριναν - κατά τις εφημερίδες της 9ης Μαρ­τίου - τα αποτελέσματα ως «σοβαρή στροφή προς τα αριστερά», έδειχναν δυσαρέσκεια για τον «μεγάλο αριθμό ψήφων που εδό­θησαν εις το κόμμα των κ.κ.Σοφιανοπούλου και Σβώλου», αλ­λά, επίσημα, με δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Ντην Άτσεσον, εκφράζανε ικανοποίηση γιατί οι εκλογές έγιναν με «πειθαρχία, αξιοπρέπεια και τάξη, και δείχνουν τι μπορεί να κάμη εις ελεύθερος λαός διά να σταθεροποίηση το δημοκρατικόν του καθεστώς».

    Εξαιτίας του πολύπλοκου συστήματος ψηφοφορίας των στρα­τιωτικών, τα τελικά αποτελέσματα άργησαν πολύ να εκδοθούν. Οι στρατιωτικοί ψήφοι, με τη συνηθισμένη απόκλιση τους προς τα δεξιά, αλλοίωσαν ελαφρά το αποτέλεσμα, εις βάρος της ΕΠΕΚ και της Δ.Π. Επί 135.215 ψήφων των στρατιωτικών τμημάτων, που είχαν ανακοινωθεί ως τις 26 Μαρτίου, οι Λαϊκοί έπαιρναν 32.019, οι Φιλελεύθεροι 26.810, το τεταρτοαυγουστιανό ΠΑΠ 16.997, ο Πα­πανδρέου 14.339, η ΕΠΕΚ 12.105, το ΜΕΑ 8.895, ο Ζέρβας 6.082, η Δ.Π. 5.708 κ.λ.π. Παρουσίαζαν δηλαδή πολύ διαφορετική εικόνα των δυνάμεων των κομμάτων από εκείνη που έδιναν τα πολιτικά τμήματα.

Τα τελικά αποτελέσματα ήταν τα εξής: επί 1.688.923 εγκύρων ψηφοδελτίων πήραν: Λαϊκό Κόμμα 317.512, δηλαδή τα 18,8% των ψήφων και έδρες 62. Κόμμα Φιλελευθέρων 291.083.17,24%, έδρες 56, ΕΠΕΚ 277.739, 16,44%, έδρες 45, Κόμμα Γ.Παπανδρέου 180.185,10,67%, έδρες 35, Δημοκρατική Παράταξις 163.824,9,70%, έδρες 18, ΠΑΠ (Κοτζιάς, Μανιαδάκης, Τουρκοβασίλης) 137.618, 8,15%, έδρες 16, ΜΕΑ (Κανελλόπουλος, Παπαδόπουλος, Σακελλαρίου) 88.979. 5,27%, έδρες 7, Εθνικόν Κόμμα (Ζέρβας) 61.573 3.65%, έδρες 7, ΠΑΕ (Μπαλτατζής, Μυλωνάς) 44.308 3,62%, έδρες 3, Νέον Κόμμα (Σπ.Μαρκεζίνης) 42.157 2,5%. έδρες 1. Η ΕΠΕΛ των Μαυρομιχάλη, Βαμβέτσου κ.λ.π., που πήρε 26.925 ψήφους, το Εθνικόν Αγροτικόν Κόμμα της Χ του Γρίβα, που συγκέντρω­σε 14.256 ψήφους και άλλα κομματίδια δεν κατόρθωσαν να βγά­λουν βουλευτή.

Η Δεξιά δηλαδή είχε υποστεί σοβαρότατη ήττα. Το Λαϊκό Κόμ­μα συγκέντρωσε τις μισές ψήφους σε σχέση με το 1946 και έχασε αναλογικά το ένα τρίτο των εδρών και από αυτές που του είχαν απομείνει μετά την αποχώρηση των μαρκεζινικών κ.λ.π. Οι απώ­λειες αυτές δεν αντισταθμίστηκαν από τα κέρδη του νέου συνα­σπισμού των τεταρτοαυγουστιανών, ενώ κάμψη παρουσίασε και το κόμμα του Ζέρβα.

    Το μεσημέρι της 12ης Μαρτίου, ο διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Ν. Πλαστήρα, I.Μοάτσος επέδωσε στον διευθυντή του πολιτικού γραφείου του βασιλιά Αρ.Μεταξά την επιστολή των τεσσάρων αρχηγών που είχε ως εξής:

«Μεγαλειότατε,

Λαμβάνομεν την τιμήν να ανακοινώσωμεν εις την Υμετέραν Μεγαλειότητα ότι οι υπογραφόμενοι αρχηγοί κομμά­των, διαθέτοντες την πλειοψηφίαν της Βουλής, κατέληξαμεν εις συμφωνίαν περί σχηματισμού κυβερνήσεως, η πολιτική της οποίας συνοψίζεται εις το εσώκλειστον σημείωμα.

    Μετά βαθυτάτου σεβασμού Ν.Πλαστήρας, Σ.Βενιζέ­λος, Γ.Παπανδρέου, Εμμ.Τσουδερός».

    Το πρακτικό που είχαν υπογράψει οι τέσσερις αρχηγοί και αντίγραφο του οποίου έστειλαν στον βασιλιά, συνόψιζε την πολι­τική τους στους διάφορους τομείς ως εξής:

«1) Πολίτευμα. Ανεπιφύλακτος αναγνώρισις και έξαρσις του πολιτεύματος της Βασιλευομένης Δημοκρατίας. 2) Εξω­τερική πολιτική. α) Η θέσις της Ελλάδος ευρίσκεται παρά το πλευρόν των δυτικών Δημοκρατιών, προς τας οποίας αι­σθάνεται βαθυτάτην ευγνωμοσύνην διά την βοήθειάν των, εις την οποίαν οφείλει την διατήρησιν της εθνικής της ανε­ξαρτησίας και την οικονομικήν ανάρρωσιν του λαού της. β) Η Ελλάς αποβλέπει εις την ειρήνην και επιθυμεί ειλικρινώς αγαθάς σχέσεις με όλους και ιδίως με τους γείτονας, είναι δε πρόθυμος να ανταποκριθή εις πάσαν έμπρακτον εκδήλωσιν φιλικών διαθέσεων. γ) Η Ελλάς θα εξακολουθήσει συνεργαζομένη εντός του πλαισίου του ΟΗΕ καθώς και της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, προς υπεράσπισιν της συλλογικής ασφαλείας και της ελευθερίας και θα τηρήσει πιστώς τας ανειλημμένας διεθνείς υποχρεώσεις της. 3) Στρατός. Αναγνώρισις του έργου του στρατού και της ηγεσίας του εις τον εθνικόν αγώνα. Επί των ενόπλων μας δυνάμεων στη­ρίζει το έθνος την ασφάλειάν του και εις το μέλλον. 4) 0 εθνικός αγών κατά του συμμοριτισμού. Ο πρόσφατος αγών εναντίον του συμμοριτισμού υπήρξεν εθνικός. Αποβλέπομεν εις την ειρήνευσιν της χώρας με απόλυτον επιβολήν ισοπολιτείας και δημιουργίαν Κράτους Δικαίου. Πάντες οι Έλληνες θα είναι ίσοι απέναντι του Νόμου».

    Το πέμπτο και τελευταίο σημείο του Πρακτικού πρόβλεπε αξιοποίηση της αμερικανικής βοηθείας, «αποκλειστικώς και μό­νον διά την θεμελίωσιν της παραγωγικής μας ικανότητος», οικο­νομίες, ισοσκέλιση του προϋπολογισμού, κυρώσεις κατά των κα­ταχραστών, κοινωνική δικαιοσύνη κ.λ.π. (Εφημερίδες, 13 και 14 Μαρτίου 1950.) Στα καίρια σημεία, το περιεχόμενο του πρακτι­κού (που έχει τη σφραγίδα του ύφους και της γραμμής του Γεωρ­γίου Παπανδρέου) αποτελεί ιδεολογική ευθυγράμμιση του Πλα­στήρα με τους άλλους αρχηγούς. Έτσι, παρέχονται πλήρεις διαβεβαιώσεις στα Ανάκτορα, στον στρατό και στους Αμερικα­νούς, και σε όσους τυχόν υποπτεύονταν τον αρχηγό της ΕΠΕΚ για συνοδοιπορία με την Αριστερά, ότι θα συνεχιστεί η ίδια φιλοσυμμαχική και έντονα αντικομμουνιστική πολιτική.