ΣΠΥΡΟΣ ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

 «Συλλάβατε τον στρατάρχην»

Φυσικά, το μεγαλύτερο «σοκ» από την ανακοίνωση του Παπά­γου έχουν πάθει ο Παύλος και η Φρειδερίκη. Κι οι δύο μαίνονται, γιατί ο στρατάρχης τόλμησε να τους εξαπατήσει. Και μέσα στην ταραχή και στην αμηχανία τους για το τι πρέπει να κάμουν, και στον φόβο τους μήπως απειληθούν τα προνόμιά τους, σκέφτονται ότι ο πρώην αρχιστράτηγος, μια που δεν έχουν περάσει έξι μήνες από την παραίτηση του, είναι ακόμα, σύμφωνα με τους νόμους, στρατιωτικός και υπάγεται στη δικαιοδοσία του νέου αρχιστρά­τηγου, δηλαδή του βασιλιά. Δεν μπορεί λοιπόν να πολιτευτεί χω­ρίς την άδεια του Παύλου, που έχει το δικαίωμα να πάρει και μέ­τρα εναντίον του, αν δεν τον υπακούσει. Αναζητούν λοιπόν αμέσως τον αρχηγό του ΓΕΣ, αντιστράτηγο Τσακαλώτο, που είναι γνωστή η αφοσίωση του στον Θρόνο. Διατάσσουν και του τηλεφωνούν αμέσως στο γραφείο του και, επειδή δεν τον βρίσκουν εκεί, δί­νουν εντολή στον υπασπιστή του να τον ειδοποιήσει να πάει αμέ­σως, όπως είναι, στα Ανάκτορα του Τατοΐου. Στο σημείο αυτό παραθέτουμε την εξιστόρηση των γεγονότων, όπως την έδωσε αθηναϊκή εφημερίδα, πιθανότατα κατά αφήγηση του ίδιου του στρατηγού Τσακαλώτου: «Ο αρχηγός του ΓΕΣ, στρατηγός Θρ.Τσακαλώτος, βρισκόταν εκείνο το βράδυ σε ένα κέντρο του Φα­λήρου, με φίλους του, φορώντας πολιτικά, όταν τον εκάλεσε στο τηλέφωνο ο υπασπιστής του (...). Ο υπασπιστής του είπε:

-   Κύριε αρχηγέ, σας καλούν στα Ανάκτορα, να μεταβήτε αμέσως.

-   Ειδοποίησε ότι θα πάω σπίτι μου να φορέσω στολή και μετά θα ανέβω αμέσως.

-  Όχι. μου είπαν να σας διαβιβάσω να ανεβήτε αμέσως, όπως είσθε, χωρίς χρονοτριβή.

Ο αρχηγός του ΓΕΣ εγκατέλειψε τους φίλους του και ανήλθε αμέσως στο Τατόι, απορώντας για την ξαφνική και τόσο επεί­γουσα πρόσκληση. Εισήχθη αμέσως στο βασιλικό γραφείο και αντίκρισε τον Παύλο και τη Φρειδερίκη καθισμένους τον έναν απέ­ναντι του άλλου, σε δύο πολυθρόνες. Ο στρατηγός με το καπέλο του στο δεξί χέρι (...) στάθηκε ορθός σε απόσταση λίγων μέτρων.

Οι βασιλείς φαινόντουσαν ταραγμένοι και ο Παύλος τού απηύ­θυνε τον λόγο:

-   Άκουσες, στρατηγέ, ότι ο Παπάγος κατέρχεται στην πο­λιτική ;

-   Το άκουσα βέβαια, απάντησε ο στρατηγός Τσακα­λώτος (...). Αν ανησυχήτε διά το στράτευμα, εγώ αναλαμ­βάνω να τηρηθή η πειθαρχία απολύτως. Δεν υπάρχει λό­γος ανησυχίας.

-  Δεν αμφιβάλλω, αλλά δεν ενδιαφέρομαι δι'αυτό. Σας ερωτώ, πώς κρίνετε την απόφασιν του στρατάρχου να πολιτευθή;

-   Μα, κάθε Έλλην έχει το δικαίωμα να λάβη μέρος εις τας εκλογάς.

-  Όχι, αυτός δεν έχει δικαίωμα. Διατηρεί τας υποχρεώ­σεις αξιωματικού εν ενεργεία και έπρεπε προηγουμένως να λάβη την άδειάν μου, ως ανωτάτου αρχηγού των ενό­πλων δυνάμεων.

Και ο βασιλεύς προσέθεσε:

- Να τον συλλάβετε, διότι δεν με ηρώτησε.

-   Αν συλλάβω τον στρατάρχη, απάντησε ο αρχηγός του ΓΕΣ, αυτό θα αποτελέσει την μεγαλυτέραν δοκιμασίαν διά τον Θρόνον και το έθνος (...).

-   Εγώ επαναλαμβάνω: Πρέπει να τον συλλαβής.

-   Με εμένα δεν γίνεται αυτό Μεγαλειότατε.

-Καλά τότε, στρατηγέ. Θα σκεφτώ». (Ακρόπολις, Ιού­λιος 1972.)

Η στιχομυθία, όπως μεταδόθηκε και δημοσιεύτηκε, ίσως να μην αποδίδει με απόλυτη ακρίβεια την πραγματικότητα. Είχαν περάσει πολλά χρόνια από τότε και, εξάλλου, κάθε πρωταγωνιστής ή «αυτόπτης μάρτυς» ενός γεγονότος έχει τη φυσική τάση, έστω και υποσυνείδητη, να εξωραΐζει ή να μεγαλοποιεί τον δικό του ρόλο. Πάντως, ο ίδιος ο στρατηγός Τσακαλώτος, όταν πρωτοδημοσιεύτηκε, σε βδομαδιάτικη εφημερίδα, εξιστόρηση του επεισοδίου, δήλωσε:

«Δεν έχω τίποτε να προσθέσω. Εκφράζω μόνον την πικρίαν μου, διότι η εν λόγω υπόθεσις, την οποίαν επί έτη εκράτησα μυστικήν, ήλθε εις την δημοσιότητα. Κατόπιν τούτου αρκούμαι να προσθέσω ότι την διαταγήν που έλαβον και ότι διημείφθη μετά των βασιλέων ανέφερον την ιδίαν νύ­κτα μόνον εις τους στρατηγούς Κ.Βεντήρην και Α.Μπαλοδήμον. Και τούτο, διότι εθεώρησα υποχρέωσιν. λόγω των δεσμών που είχον με τον βασιλέα, να επέμβουν διά να τον συγκρατήσουν και μη προσχωρήση εις την απόφασιν περί συλλήψεως του στρατάρχου, διότι τούτο θα ήτο κάτι το οποίον δεν θα έπρεπε ποτέ να γίνη διά λόγους που εξήγη­σα». (Εμπρός, 24 Ιανουαρίου 1970.)

Και από άλλες όμως πληροφορίες, προκύπτει ότι η ουσία του επεισοδίου ήταν αυτή: Ο βασιλιάς έδωσε εντολή στον αρχηγό του ΓΕΣ, στρατηγό Τσακαλώτο, να συλλάβει τον στρατάρχη κι εκεί­νος αρνήθηκε να την εκτελέσει. Μέσα σ'εκείνη τη δραματική νύ­χτα και το άλλο πρωί, παρεμβαίνουν κι άλλοι φίλοι του βασιλιά (Κ.Βεντήρης, Μπαλοδήμος κ.λ.π.), κι έτσι στα Ανάκτορα αρχίζουν να επικρατούν ψυχραιμότερες σκέψεις. Το πρωί της 13ης Ιουλίου, ανεβαίνει στο Τατόι και ο πρωθυπουργός και, ασφαλώς, με τον ρεαλισμό και τη μετριοπάθειά του, παίζει κατευναστικό ρόλο.