ΣΠΥΡΟΣ ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

Παρασκήνια της Αριστεράς

Οι ζυμώσεις για την ίδρυση του νέου συνασπισμού της Αριστεράς έχουν αρχίσει από τον Μάη του 1951 με τη συμμετοχή των Γ.Σπηλιόπουλου, Δ.Μαριόλη, Δ.Χριστάκου (θα πεθάνει στις 21 Αυ­γούστου, δηλαδή πριν από τις εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου, ύστε­ρα από εγχείρηση νεφρών στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός») και Μιχάλη Βουρνά, του Δημοκρατικού Συναγερμού, Σταύρου Ηλιό­πουλου και Δ.Μαραγκού, του Σοσιαλιστικού Κόμματος του Πασαλίδη, Σταμάτη Χατζήμπεη, Νεόκοσμου Γρηγοριάδη και Μανώλη Μάντακα, των Αριστερών Φιλελευθέρων, Μιχάλη Κύρκου και Αλκιβιάδη Λούλη του Δημοκρατικού Ριζοσπαστικού Κόμμα­τος και του ανεξάρτητου βουλευτή Ανδρέα Ζάκκα. Οι συγκε­ντρώσεις γίνονται συνήθως στο σπίτι του Ζάκκα, σε μια πάροδο της οδού Πατησίων προς το τέρμα. Όταν οι συνεννοήσεις προχωρούν ως ένα σημείο, κατεβαίνει από τη Θεσσαλονίκη και ο Γιάν­νης Πασαλίδης.

Η πρωτοβουλία τώρα για την ενότητα της Αριστεράς προέρ­χεται από τα κόμματα και ομάδες που έπαιρναν μέρος μετά την Απελευθέρωση στον συνασπισμό του ΕΑΜ και από παράγοντες που ακολουθούν τη γραμμή του ΚΚΕ και έχουν συγκεντρωθεί στον Δημοκρατικό Συναγερμό. Όλοι αυτοί οι παράγοντες πιστεύουν ότι η Δημοκρατική Παράταξις ήταν πλαδαρός σχηματισμός και ότι χρειάζεται ένας πιο ρωμαλέος, δυναμικός και δεμένος συνα­σπισμός. Οι κομμουνιστές, με τα δύο παράνομα κέντρα τους, που έχουμε αναφέρει, κινούνται στα παρασκήνια για να πετύχουν να πραγματοποιηθεί η ενότητα, αλλά και για να καταλάβουν επί­καιρες θέσεις και να επιβάλουν προωθημένο πρόγραμμα στον νέο συνασπισμό της Αριστεράς. Βασικά όμως την ευθύνη από το ΚΚΕ για τη συνένωση των δυνάμεων της Αριστεράς την έχουν ο Ν.Πλουμπίδης με τον Κώστα Μπασιάκο. Ο Ν.Πλουμπίδης, για να πετύχει στην αποστολή του, κινείται τώρα και ο ίδιος πιο ανοι­χτά, παρά τους σοβαρούς κινδύνους που διατρέχει να συλληφθεί, να καταδικαστεί σε θάνατο και να εκτελεστεί. Έρχεται και απευ­θείας σε επαφή με τον Μιχάλη Κύρκο, τον γιατρό Σπηλιόπουλο τον Δημήτρη Μαριόλη και άλλους. Στην αρχή, όπως αναφέραμε, παίρνουν μέρος στις συσκέψεις και οι ηγέτες του ΣΚΕΛΔ. Σβώλος και Τσιριμώκος, που όμως έχουν αρχίσει, παράλληλα, διαπραγ­ματεύσεις για εκλογική σύμπραξη με την ΕΠΕΚ.

Οι συνεννοήσεις προσκρούουν στις προγραμματικές αρχές. Οι σοσιαλιστές, οι αριστεροί φιλελεύθεροι και ο Ζάκκας διαφωνούν με το προωθημένο πρόγραμμα που ζητούν οι κομμουνιστές και οι άλλοι. Βλέποντας ότι οι διαπραγματεύσεις παρατείνονται, ο Πασαλίδης φεύγει για τη Θεσσαλονίκη. Οι συσκέψεις διακόπτονται για δεκαπέντε μέρες. Συνεχίζονται όμως προσωπικές επαφές. Γί­νεται προσπάθεια να πειστεί και το ΣΚΕΛΔ να πάρει μέρος στον συνασπισμό. Όταν οι συνεννοήσεις μπαίνουν πάλι σε κάποιο δρό­μο, ο Σταύρος Ηλιόπουλος πηγαίνει στη Θεσσαλονίκη και επι­στρέφει με τον Πασαλίδη, που οι περισσότεροι συμφωνούν να εί­ναι ο πρόεδρος του νέου συνασπισμού της Αριστεράς.

Στην τελική φάση των διαπραγματεύσεων συμφωνεί και το ΣΚΕΛΔ. Όταν όμως είναι έτοιμο το πρακτικό, οι Σβώλος και Τσι­ριμώκος αρνούνται να υπογράφουν και ζητούν προθεσμία μερικών ημερών. Στις 9 Αυγούστου, ο Πασαλίδης καταθέτει στον Άρειο Πά­γο τον τίτλο και το έμβλημα της ΕΔΑ για τις εκλογές. Το έμβλημα είναι ένας κύκλος με τα αρχικά ΕΔΑ. Κάτω από τον κύκλο είναι γραμμένες οι λέξεις «Ειρήνη, Δημοκρατία, Αμνηστία». Την ίδια μέ­ρα πρόκειται να δώσουν την τελική τους απάντηση οι ηγέτες του ΣΚΕΛΔ, αν θα πάρουν μέρος στον συνασπισμό. Στο ζαχαροπλα­στείο του Γιαννάκη είναι το ραντεβού. Εκεί περιμένουν οι Πασα­λίδης, Μιχ.Κύρκος, Α.Ζάκκας, Γ.Σπηλιόπουλος και Στ.Χατζημπέης τους Αλ.Σβώλο και Ηλ.Τσιριμώκο. Αλλά οι δύο ηγέτες του ΣΚΕΛΔ, ίσως από παρανόηση, ίσως γιατί έχουν πάρει πια οριστικά τις αποφάσεις τους, δεν πηγαίνουν στο ραντεβού. Την ώρα εκείνη βρίσκονται στα παλιά Ανάκτορα και συζητούν με τον Πλαστήρα.

Οι εκπρόσωποι της ΕΔΑ πηγαίνουν τότε στα γραφεία της ΕΠΕΚ στη Βουλή να συναντήσουν τον Πλαστήρα και να του ζητήσουν συνεργασία. Ο αρχηγός της ΕΠΕΚ τούς δέχεται με το καλοσυνά­το του ύφος και με τα συνηθισμένα του αστεία και, με τη θεσσα­λική του προφορά, τους λέει:

-   Τι θέλτε ιδώ Κουκουέδες; Η Ασφάλεια είναι ιδώ κι θα με πιάσ'.

Του εξηγούν ότι ο σκοπός τους είναι η σύμπραξη όλων των δημοκρατικών κομμάτων στις εκλογές και ότι, για τον ίδιο λόγο, θα τον επισκεφτεί και ο Σβώλος.

-   Η Αλέκς ήταν τώρ'ιδώ. τους απαντά ο Πλαστήρας. Αυτούν θα τουν παρ', ισάς ούχι... (Η εξιστόρηση βασίζεται σε αφήγηση του Σταύρου Ηλιόπουλου.)

Τελικά, το ΣΚΕΛΔ δεν θα συμπράξει στις εκλογές ούτε με την ΕΠΕΚ ούτε με την ΕΔΑ, με αποτέλεσμα να πάθει συντριπτική ήτ­τα, όπως θα δούμε