ΣΠΥΡΟΣ ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

Η δίκη της Αεροπορίας

Στις 22 Αυγούστου, αρχίζει η δίκη. Η αίθουσα του Αεροδικείου, στην οδό Σταδίου, είναι κατάμεστη. Πολλοί οι κατηγορούμενοι. Στην πρώτη σειρά οι σμηναγοί Παναγουλάκης και Ζαφειρόπουλος και ο υποσμηναγός Θεοδωρίδης, ωχρός, σχεδόν αμίλητος, μ'ένα πρόσωπο παιδικό και βαθιά μελαγχολία. Ακολουθούν στα εδώλια και άλλοι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί, όλοι με τις στολές τους. Στα τελευταία, οι απόστρατοι και οι πολίτες κατηγορούμενοι. Ανά­μεσα τους, ο μόνος μεσόκοπος κατηγορούμενος, ο αντισμήναρχος Θ.Μεταξάς, κοντός, νευρώδης, με όψη βασανισμένη. Έχει μεγά­λες συμπάθειες, αλλά και εχθρούς στην Αεροπορία. Έχει «κυνη­γήσει» ανίκανους και μερικούς λαθρεμπόρους από το Σώμα. Και, με τη μόρφωση και την ικανότητα του, θεωρείται από τους φιλό­δοξους ΙΔΕΑτες επικίνδυνος αντίπαλος, γιατί, κάποια στιγμή, οι κυ­βερνήσεις Κέντρου μπορεί να τον επαναφέρουν στην ενέργεια και να τον τοποθετήσουν αρχηγό της Αεροπορίας. Τι καλύτερη ευκαι­ρία λοιπόν για να εξουδετερωθεί από το να ενοχοποιηθεί και να καταδικαστεί, αυτός ο αντικομμουνιστης, σαν αρχηγός «κομμου­νιστικής συνωμοσίας»;

Όταν θ'αρχίσει η διαδικασία, θα πλανιώνται στο δικαστήριο κι οι σκιές δύο άλλων κατηγορουμένων: του νεαρού Ακριβογιάννη, που χαρακτηρίζεται «απών» και χωρίζεται γι'αυτόν η διαδι­κασία, και του καθηγητή Μαθηματικών Χρ.Δάδαλη, που «πέθα­νε» στη διάρκεια των προανακρίσεων.

Τριάντα οχτώ μάρτυρες κατηγορίας, κάπου 20-25 οι συνήγο­ροι, κι ανάμεσά τους πασίγνωστα ονόματα: Αβραάμ, Τσουκαλάς, Τούντας. Βαρικόπουλος, Μικρουλέας... Δημοσιογράφοι, αξιω­ματικοί της Αεροπορίας, συγγενείς των κατηγορουμένων κατα­κλύζουν τη μικρή αίθουσα. Αεροδίκες είναι, εκτός από τους δύο που αναφέραμε, και ο σμήναρχος Κ.Μαργαρίτης και οι αντι­σμήναρχοι Γ.Αντωνάκος και Ε.Κανελλάκης, βασιλικός επίτρο­πος ο αντισμήναρχος Κ.Παπαγεωργόπουλος. Οι Κ.Μαργαρίτης και Γ.Αντωνάκος θα γίνουν αργότερα, σ'άλλη περίοδο ο ένας και σ'άλλην ο άλλος, αρχηγοί του ΓΕΑ. Ο Αντωνάκος, που θα το­ποθετηθεί αρχηγός του ΓΕΑ τον Γενάρη του 1964, θα βοηθήσει τη Χούντα να επιβληθεί στις 21 Απριλίου 1967. Τον Κ.Μαργαρίτη (αρχηγό του ΓΕΑ στην περίοδο 1956-62) θα καταγγείλουν αργό­τερα οι τότε κατηγορούμενοι ως έναν από τους κύριους οργανω­τές της εναντίον τους σκευωρίας (Το Βήμα, 5 και 6 Μαΐου 1977).

Οι κατηγορίες εναντίον των αξιωματικών και υπαξιωματικών και των πολιτών κατηγορουμένων, βαρύτατες. Ο Α.Ν. 375 απει­λεί τους κατηγορούμενους, τουλάχιστον τους κυριότερους, με θά­νατο. Πρώτος μάρτυρας, ο διοικητής της Σχολής Αεροπορίας Αντ.Βλαντούσης. (Του πήραν τη διοίκηση τον Απρίλη του 1952 και την έδωσαν στον αρχηγό τότε του Α' Κλάδου του ΓΕΑ, σμήναρχο Κ.Μαργαρίτη, τον αεροδίκη στην ίδια υπόθεση.) Ήταν φανερή από την κατάθεση του η προσπάθεια του Βλαντούση να είναι «εν τά­ξει» με τους προϊσταμένους του, αλλά και με τη συνείδησή του. Να επιβαρύνει όσο του γινόταν λιγότερο τους συναδέλφους του, χωρίς όμως να προκαλέσει και την οργή των πραγματικών, εκεί­νη την εποχή, κυρίων της Πολεμικής μας Αεροπορίας. Εξάλλου, φαίνεται πως κι ο ίδιος, παρά τις καλές του προθέσεις, έχει πα­γιδευτεί από τους σκευωρούς και έχει πιστέψει πως κάποιες «δολιοφθορές» έγιναν από κάποια «κομμουνιστική οργάνωση».

Μήπως και οι ίδιοι οι κατηγορούμενοι, όταν βασανίζονταν στο Παλαιό Φάληρο ή στο Τατόι, δεν πίστευαν, ο καθένας για τον εαυ­τό του, ότι, από κάποιο λάθος ή παρεξήγηση, έχουν εμπλακεί σε μια υπόθεση, για την οποία όλοι οι άλλοι πιθανότατα να είναι ένο­χοι; Και μόνο στη δίκη κατάλαβαν πια ότι, από την αρχή ως το τέ­λος, ήταν μια σκευωρία;

Ο Βλαντούσης λοιπόν καταθέτει:

Επίτροπος: Ποίοι εκ των κατηγορουμένων φρονείτε ότι ενέχονται εις την υπόθεσιν;

Μάρτυς: Γνωρίζω ότι ο Γαλανός εφέρετο ως αριστερών φρονημάτων...

Επίτροπος: Πώς εξηγείτε την διαγωγήν του Παναγουλάκη και των άλλων, η οποία ενεφανίζετο ως άμεμπτη;

Μάρτυς: Όσοι μολύνονται από το μικρόβιον του κομ­μουνισμού, αποβάλλουν κάθε ίχνος ανθρωπισμού και δύ­νανται να χρησιμοποιήσουν οιονδήποτε μέσον ή τακτικήν διά να επιτύχουν τους σκοπούς των. Ο Παναγουλάκης π.χ. έδειχνε ζήλον εις την Σχολήν. Δεν αποκλείεται όμως να εγίνετο αυτό εκ μέρους του διά να καλύψη συνωμοτικά σχέδια.

Πρόεδρος: Θεωρείτε τους κατηγορουμένους ικανούς να διαπράξουν τας πράξεις διά τας οποίας κατηγορούνται;

Μάρτυς: Δεν γνωρίζω.

Όλοι οι κατηγορούμενοι, όσοι έχουν δεχτεί στην προανάκρι­ση ότι έχουν πάρει μέρος σε δολιοφθορές ή σε «κομμουνιστική οργάνωση», αναιρούν τις καταθέσεις τους ως προϊόντα βίας και καταναγκασμού. Ο αρχηγός του ΓΕΑ Κελαιδής, που εξετάζεται ως μάρτυρας κατηγορίας στις 30 Αυγούστου, καταθέτει πως δεν ασκήθηκε καμιά πίεση στους κατηγορούμενους και ότι, όταν πή­γε κι ο ίδιος και τους επισκέφθηκε στα κρατητήρια, του ομολόγησαν μόνοι τους τις «πράξεις» τους.

Ένας από τους κατηγορούμενους που κατηγορείται για δο­λιοφθορά (συγκεκριμένα, ότι έβαλε ταινίες κηροπάνου στη μη­χανή αεροπλάνου που «ντεραπάρισε» και έπαθε ζημιές κατά την προσγείωση), ο αρχισμηνίας Γαλανός, έχει παραδεχτεί στην προανάκριση το κατηγορητήριο. Στον συνήγορο του όμως έχει πει ότι είναι όλα ψέματα και ότι υποχρεώθηκε να υπογράψει «ομολογίες» με φρικτά βασανιστήρια. Στο δικαστήριο αρνείται την ενοχή του. Ξαφνικά, όμως, όταν τον καλεί το δικαστήριο πρώτο ν'απολογηθεί, αφηγείται πως «έκανε δολιοφορές» σε συνεργασία με τους κατηγορούμενους αρχισμηνίες Παπαντωνίου και Κοντογεωργάκη και με τον ιδιώτη Κοντό, επαναλαμ­βάνει δηλαδή όσα αναφέρουν οι γραπτές «ομολογίες» του. Ο συνήγορος του, Τούντας, κατάπληκτος από την ξαφνική μετα­στροφή του πελάτη του αποχωρεί από τη δίκη. Στο δικαστήριο γίνεται σεισμός. Οι σκευωροί, που κινούν τα νήματα, περιμέ­νουν τώρα ότι και οι άλλοι κατηγορούμενοι θα επαναλάβουν τις «ομολογίες» τους. Αντίθετα, όμως, οι Κοντογεωργάκης, Κοντός και Παπαντωνίου αρνούνται τα πάντα και αρχίζουν να αφη­γούνται τα βασανιστήρια που τους έκαναν στην προανάκριση για να «ομολογήσουν» ανύπαρκτα εγκλήματα.

Ακολουθούν τις άλλες μέρες οι απολογίες των Παναγουλάκη, Ζαφειρόπουλου και Λεμπέση. Αρνούνται και αυτοί οποιαδήπο­τε σχέση με οργανώσεις και δολιοφθορές, και καταγγέλλουν βα­σανιστήρια και πιέσεις. Ο δικηγόρος Αβραάμ διαμαρτύρεται, ότι ο β.επίτροπος πήγε στη διάρκεια της δίκης στο κελί του Πανα­γουλάκη. Μέσα στο δικαστήριο επικρατεί ένταση, ενώ στους δια­δρόμους κινούνται οι βασανιστές και προσπαθούν και τώρα να ασκήσουν πίεση στους κατηγορουμένους και σε μάρτυρες. (Ο Γ.Μαδεμλής αφηγείται ότι τη δίκη παρακολουθούσε αδιάκοπα ο αντισμήναρχος Καρακίτσος, διευθυντής τότε του Α2 του ΓΕΑ, με προϊστάμενο τον Κ.Μαργαρίτη. Παρέα με τον Καρακίτσο πα­ρακολουθούσαν τη δίκη και τρεις Αμερικανοί. Μια μέρα, καθώς ο Μαδεμλής πήγαινε συνοδεία για την τουαλέτα του δικαστηρίου, σε μια διακοπή της δίκης, ο Καρακίτσος τον πλησίασε και του είπε: «Πάψε να φωνάζεις και να διαμαρτύρεσαι. Εσύ θα αθωωθείς».)

Ο Γαλανός, σε έκθεση που έγραψε το 1955, στις φυλακές, με τον τίτλο «Η Αλήθεια», αφηγείται:

«Την 14ην Ιανουαρίου 1952 το πρωί και κει που εργαζό­μουν μέχρι της 8.30 η ώρα μέσα σε ένα Σπιτφάιρ της Σχο­λής Αεροπορίας (Τατόι), όπου υπηρετούσα ευσυνείδητα ως έφεδρος αρχισμηνίας μηχανοσυνθέτης (...) βρέθηκα ξαφνικά και ανύποπτος κατά τις 10η ώρα το πρωί στα υπόγεια του Παλαιού Φαλήρου, όπου έπειτα από φρικτά βασανιστήρια υπέκυψα μετά τριήμερον να υπογράψω ψευ­δή κατάθεσιν, ότι δήθεν εγώ έβαλα, για να κάνω δολιο­φθορά. κηροταινίες στο 620 αεροπλάνο Χάρβαρντ, το οποίο την 19ην Σεπτεμβρίου 1951 έπαθε κατά την δοκιμαστικήν του πτήσιν έπειτα από δίωρον επιθεώρησιν ατύχημα από κηροταινίες. Και εν συνεχεία έως την 29ην Ιανουαρίου, έπει­τα από νέα βασανιστήρια υπέκυψα να υπογράψω και άλ­λες ψευδείς καταθέσεις, μίαν διά τον επισμηνίαν (απόστρατον) Α.Κοντόν και άλλες διά τους αρχισμηνίες Αθαν.Παπαντωνίου και Αλ.Κοντογεωργάκην, ότι δήθεν αυτοί με παρέσυραν, και άλλα ψεύδη. Και τελικά όλαι αυταί αι ψευδείς καταθέσεις αντιγράφησαν στα μέσα Φεβουαρίου σε μία ολόκληρη κατάθεσιν, την οποίαν και υπέγραψα και αυτήν και η οποία βρίσκεται εις την δικογραφίαν. Όπως είδα και κατήγγειλα εις το αεροδικείον, και η ημερομηνία της καταθέσεως αυτής είναι ψευδής και προχρονολογημέ­νη. Με αυτόν τον τρόπον, ενώ απεδείκνυα ότι τίποτε από αυτά δεν είναι αλήθεια και συνεχώς φώναζα και έκλαιγα ότι είμαι αθώος. Αφού δε με έκαμαν σωματικόν και ψυχικόν ράκος, εξαναγκάσθηκα, διότι δεν άντεχα άλλο, να υπο­γράψω την δήθεν ομολογία μου...».

Αφού εξιστορεί την «εθνικόφρονα» δράση του και βεβαιώνει πως και αυτός και ολόκληρη η οικογένειά του ήταν πάντα αντικομμουνιστές, εξιστορεί πώς τη μέρα της δήθεν «δολιοφθοράς» στο Χάρβαρντ αρρώστησε και μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο, και συνεχίζει: «Μου έλεγαν: "Έκανες τον άρρωστο διά να λείπης και να έχης άλλοθι. Όσον διά τις κηροταινίες πρόφθασες και τις έβαλες πριν φύγης". Μα το αεροπλάνο άρχισε να επιθεωρήται αφού έφυγα, διαμαρτυρόμουνα και αποδείκνυα την αθωότητά μου. Δεν ήθελαν την αλήθεια. Ήθελαν οπωσδήποτε να παραδέχομαι αυτά που αυτοί ήθελαν και έλεγαν (...). Ήταν η ώρα 10 το πρωί όταν φθάσαμε στη βάση του Φαλήρου, όπου και το Αερονομείον. Μεί­ναμε κάμποσο εκεί και έπειτα μας μετέφεραν απέναντι και μας κατέβασαν στα υπόγεια του ΚΕΔΗ. Εκεί με πήραν πρώτον και με οδήγησαν στο πρώτον αριστερά δωμάτιο, όπου μέσα ήταν και οι Θέμελης και Μητσάκος. Μου έκαμαν σωματικήν έρευνα, μου πή­ραν ό,τι είχα επάνω μου και έπειτα με μετέφεραν στο διπλανό δωμάτιο για μισή ώρα και μετά εις το τέταρτον, όπου με άφησαν μόνον μου. Στο διάστημα αυτό, κάπου τρεις ώρας, άκουγα σχε­δόν συνεχώς, με μικρά μόνον διαλείμματα ησυχίας σπαρακτικές φωνές και κλάματα. Άκουσα να λένε ότι ήταν 5 η ώρα το από­γευμα, ήρθε ο υποσμηνίας Κολοκυθάς και μας άνοιξε, και με μετέφερε στο πρώτο δωμάτιο. Εκεί ήταν ο Μητσάκος και ο Θέμελης». [Σημ.: Ο Μητσάκος, αντισμήναχοςτο 1952, είχε πρωτο­στατήσει, όπως έχει καταγγελθεί, σε μια άλλη σκευωρία το 1947, ως επισμηναγός, πάλι με τον Θέμελη και τον Σμαήλο στενούς συνεργάτες του. Η σκευωρία του 1947 κατέληξε, ύστερα από βα­σανιστήρια, στην καταδίκη αξιωματικών και στην εκτέλεση του σμηνία Κυριακάκη. (Βλέπε επιστολή Κ.Καραίνδρου, στο Βήμα, 19 Μαρτίου 1977.) Ο Μητσάκος, λοιπόν, και οι στενοί συνεργάτες του, αξιωματικοί Θέμελης και Σμαήλος, όχι μόνο ήταν άνθρωποι του ΙΔΕΑ - όπως καταγγέλλεται -, αλλά είχαν πείρα σε κατασκευή υποθέσεων «δολιοφθορών» και «κομμουνιστικών οργανώσεων» από το τίποτε.]

Συνεχίζοντας ο Γαλανός γράφει ότι επανέλαβε στην κατάθε­ση του όσα είχε πει και σε προηγούμενες, ότι δηλαδή δεν γνώρι­ζε τίποτε για δολιοφθορές κ.λ.π. Και συνεχίζει:

«Αφού υπέγραψα την κατάθεσιν αυτήν, σηκώνεται όρθιος ο Μητσάκος και μου λέει "Να τα αφήσεις αυτά και να μας πης για τις ταινίες", ενώ με άρχισαν ξαφνικά στα σκαμπί­λια και συνέχεια να με βαρούν και οι δύο μαζί στο σώμα, βρίζοντας συνεχώς χυδαία. Εγώ προς στιγμήν τα έχασα και τους έλεγα γιατί με κτυπάν και με βρίζουν έτσι, και αυτοί μου έλεγαν ότι θα μάθω αργότερα. Σταμάτησαν και με διέταξαν να βγάλω τα παπούτσια μου και τα ρούχα μου. Διαμαρτυρήθηκα γι'αυτό, αλλά άρχισαν να με κτυ­πάν πάλι και έτσι υπάκουσα στις διαταγές τους. Με διέ­ταξαν κατόπιν να ξαπλώσω κάτω, εγώ δεν ξάπλωσα, και άρχισαν να με ξαναχτυπάν με ένα συρματόσχοινο και με ένα ελαστικόν σχοινίον (σαντό). Με έρριξαν κάτω και με πατούσαν όπου έφθαναν, με κτυπούσαν βρίζοντας με τον προστυχότερο τρόπο. Αφού κουράστηκαν, κάλεσαν μέσα και έναν υποσμηνία, ονόματι Βάσο, ο οποίος με κτύπαγε με μεγάλη λύσσα. Αυτό κράτησε αρκετή ώρα μέχρι που λιποθύμησα. Όταν συνήλθα, ήμουν βρεγμένος και σε μια καρέκλα ακουμπισμένος... Όταν δε με κτυπούσαν, και επειδή φώναζα, έβαλαν σε κίνηση ένα αυτοκίνητο έξω ακρι­βώς από το κλειστό παράθυρο του δωματίου και μια μοτοσυκλέττα. Αφού συνήλθα λίγο, είδα ότι έτρεχαν αίματα από το πρόσωπο μου και τα πόδια μου. Τους είπα γιατί με έκαναν έτσι και αυτά μου είπαν ότι θα περάσουν και μου έλεγαν να τους πω για ταινίες. Τους είπα ότι δεν έχω ιδέα και ότι δεν γνωρίζω γιατί ταινίες μου μιλάν και ζήτη­σα να τις δω. Δεν μου τις έδειχναν, αλλά επέμεναν να ρω­τούν ποιος τις έβαλε στο αεροπλάνο».

Επειδή ο Γαλανός επέμενε πως δεν είχε σχέση με δολιοφθο­ρές και κηροταινίες, συνέχισαν τα βασανιστήρια, τον άγριο ξυλο­δαρμό και τον υποχρέωσαν να πηδά ξυπόλητος πάνω σε χαλίκια ώσπου έπεσε αναίσθητος. Τη νύχτα, τον υπέβαλαν σε αϋπνία. Την άλλη μέρα πάλι βασανιστήρια, ώσπου και πάλι λιποθύμησε. Όταν συνήλθε, του ζητούσαν, με την απειλή πως θα τον σκοτώ­σουν, να υπογράψει πως έβαλε κηροταινίες στο σύστημα προσγειώσεως του Χάρβαρντ.

«Τότε τους ξαναζήτησα να τις δω, γιατί δεν ήξερα τι ται­νίες ήταν. Αυτοί αρνήθηκαν και μου είπαν ότι ο Λαύκαρης και οι άλλοι σμηνίται κατέθεσαν ότι εγώ τις έβαλα. Ζήτησα να τους φέρουν μπροστά μου. και σε λίγο τους έφεραν (Κινιάκο, Καραβασίλη, Καρίγιαννη). Τους είπα να πουν την αλήθεια. Αυτοί είπαν ότι δεν γνωρίζουν τίποτε. Μετά μου έφεραν και τον Λαύκαρη, ο οποίος ήταν πολύ κτυπη­μένος. Τότε του λέω: "Λαύκαρη, να πης όλη την αλήθεια, διότι βλέπεις πως είμαι και αύριο θα με σκοτώσουν. Όταν έφυγα, είχαμε αρχίσει επιθεώρηση; Είχαμε επιθεωρήσει το σύστημα; "Μου λέει 'όχι'". "Πέστα στον κ.Μητσάκο". Ση­κώνεται όρθιος ο Μητσάκος και του λέει: "Τι λες, βρε;". Ξαναμιλάει ο Λαύκαρης και λέει ότι δεν θυμάται. Τότε ο Μητσάκος παίρνει την κατάθεση του από το τραπέζι, του δίνει ένα χαστούκι και του τη βάζει μέσα στα μούτρα, λέ­γοντας του: "Τι υπέγραφες εδώ, βρε; Θα σε βάλω μέσα επί ψευδορκία". Τρέμων τότε αυτός και κλαίων απαντά: "Ό,τι έχω γράψει είναι αλήθεια"».

Ύστερα από νέα βασανιστήρια, υποχρεώνεται και ο Γαλανός να υπογράψει, και με την απειλή του θανάτου, ότι πραγματικά έβαλε κηροταινίες στο αεροπλάνο:

«Είδα – γράφει - ότι όλες μου οι προσπάθειες να αποδεί­ξω την αλήθεια και την αθωότητά μου ήταν μάταιες και έπρεπε να είμαι ένοχος, αφού αυτοί το ήθελαν. Δεν μπό­ρεσα να αντέξω άλλο και τους ξαναζήτησα να δω τις ται­νίες. Τότε, μου τις έβγαλαν από ένα φάκελλο και πριν τις δω με ρώτησαν πόσες είναι. Εγώ φυσικά δεν ήξερα. Τους είπα μία, μετά δύο. Τότε, μου λένε "με δύο ασφαλίζει το σύστημα". Ζητώ και πάλι να τις δω, μου δίνουν μία και μου λένε ότι είναι περισσότερες από δύο. Τους είπα ότι είναι ίσως τρεις και συμφωνήσαμε στις τέσσαρες. Όταν δε τις είδα εξεπλάγην διότι δεν πήγαινε το μυαλό μου σε αυτές τις ταινίες, αλλά νόμιζα ότι ήταν μαύρη πισοταινία ηλε­κτρολόγου. Αυτοί είδαν την έκπληξίν μου και γέλασαν».

Δεν έφθανε όμως στους σκευωρούς και βασανιστές ότι είχαν μετατρέψει ένα μικροατύχημα σε «σαμποτάζ» και είχαν κατασκευάσει, με την ωμή βία και την απειλή του θανάτου, και τους «ενόχους». Θα έπρεπε τώρα να αποδείξουν ότι τις «δο­λιοφθορές» τις έκανε κάποια κομμουνιστική οργάνωση. Για να τον κάνουν μάλιστα να καταλάβει πως δεν είχε καμιά ελπίδα από πουθενά να σωθεί, τον παρουσίασαν στον «αρχηγό», δη­λαδή στον Κελαιδή, που όμως δεν δέχτηκε να ακούσει την αλή­θεια, αλλά του σύστησε ό,τι έχει να το πει στον Μητσάκο... Έτσι, ανάγκασαν τον Γαλανό να «ομολογήσει» ότι ήταν σε κομμου­νιστική οργάνωση με τους Κοντό, Παπαντωνίου και Κοντογεωργάκη και αποφάσισαν τις «δολιοφθορές». Με την κατάθεση του ενός και με τις ίδιες μεθόδους (ξυλοδαρμό, ορθοστασία, αϋπνία, απειλές για θάνατο κ.λ.π.) υποχρέωναν και τους άλλους να «ομο­λογήσουν». Στα βασανιστήρια - όπως γράφει ο Γαλανός - έπαιρ­νε μέρος τώρα και ο σμηναγός Σμαήλος. Επειδή ο Γαλανός, στην αρχή της δίκης, είπε πως είναι αθώος, την παραμονή της απο­λογίας τους, του άσκησαν νέες πιέσεις και απειλές για να τον αναγκάσουν να επιβεβαιώσει τις καταθέσεις που του είχαν κα­τασκευάσει.