ΣΠΥΡΟΣ ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

Ιδρύεται η ΚΥΠ

Αλλά ούτε η βίαιη αντιμετώπιση των φοιτητικών διαδηλώσεων, ούτε οι συλλήψεις αριστερών, ούτε το αντιδημοκρατικό καθε­στώς στα εργατικά συνδικάτα είναι κάτι το καινούργιο στον δη­μόσιο βίο της χώρας. Άλλα κυβερνητικά μέτρα θα δώσουν την αφορμή στην αντιπολίτευση να καταγγείλει την οργάνωση «συναγερμικού κράτους».

Ήδη, στα μέσα Απριλίου, ο Βενιζέλος κατηγορεί τον Παπάγο ότι επαναφέρει στον στρατό τους κινηματίες του ΙΔΕΑ, «οι οποίοι έλαβον τα όπλα κατά της νομίμου κυβερνήσεως».

Ο τότε υπουργός Αμύνης Π.Κανελλόπουλος, σε πρόσφατα δημοσιεύματα του, επιβεβαιώνει πως ο ΙΔΕΑ διατηρήθηκε στον στρατό ως συνωμοτική οργάνωση και μετά τη νίκη του Παπάγου. Γράφει:

«...η διατήρηση του ΙΔΕΑ και μετά την εκλογική νίκη του Παπάγου μοιάζει να 'ναι κάτι το ανεξήγητο. Αλλά και το ανεξήγητο εξηγείται. Οι αξιωματικοί του ΙΔΕΑ είχαν αφο­σίωση στον Παπάγο, δεν έπαψαν όμως να δυσπιστούν προς τον πολιτικό κόσμο γενικά και προς τον κοινοβουλευτισμό. Είχαν δυσπιστία και στους πολιτικούς συνεργάτες του Πα­πάγου, σε μένα, που ανέλαβα το Υπουργείο Εθνικής Αμύ­νης, καθώς και στους στρατηγούς - μέλη της Βουλής, Σω­κράτη Δημάρατο, Σπυρίδωνα Γεωργούλη και Σέργιο Γυαλίστρα (...). Ήταν "παπαγικώτεροι" από τον Παπά­γο και αποφάσισαν - το υποθέτω, αλλά είχα και μερικές ενδείξεις - να τον "κηδεμονεύσουν", φυσικά "αφανώς" και με πολλή προσοχή, γιατί ήξεραν τον υπερήφανο χαρακτή­ρα του. Δεν τους άρεσε, φαντάζομαι, ούτε το άνοιγμα που είχε κάμει ο Παπάγος, ως πολιτικός αρχηγός, προς σημα­ντικά πρόσωπα του παλαιοδημοκρατικού (βενιζελικού) κό­σμου, ούτε ο πολύ φιλικός προσωπικός δεσμός που είχε αναπτυχθεί τότε μεταξύ Παπάγου και Δημητρίου Λα­μπράκη». (Π.Κανελλόπουλου, στο ίδιο, σ. 26-30.)

Είναι να απορεί κανείς γιατί ο Π.Κανελλόπουλος προσπα­θεί, με τόσες «υποθέσεις», να εξηγήσει γιατί οι ΙΔΕΑ τες διατή­ρησαν τη συνωμοτική τους οργάνωση και μετά τη νίκη του Πα­πάγου, και δεν ανατρέχει στα ίδια τα δικά τους κείμενα, όπου ομολογείται καθαρά ότι μακροπρόθεσμος και μόνιμος σκοπός τους ήταν να επιβάλουν τη δικτατορία του ΙΔΕΑ. Αφού δεν κά­νει αυτή την απλή σύνδεση των έργων τους με τα κείμενα τους, θα ήταν, ίσως, υπερβολικό να ζητήσουμε από τον επιφανή πολι­τικό, καθηγητή και κοινωνιολόγο να προσθέσει στους συλλογι­σμούς του μια ακόμα «υπόθεση»: Ότι ο ΙΔΕΑ, ίσως, ήταν και το κύριο όργανο διπλού ελέγχου και κατασκοπίας των Αμερικανών στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις. Και, φυσικά, οι αμερικανικές υπηρεσίες δεν είχαν κανέναν λύγο να διαλύσουν αυτό το πολύ­τιμο όργανο τους, έστω και όταν, χάρη και στις δικές τους φιλό­τιμες προσπάθειες, ανέβηκαν στην εξουσία ο Συναγερμός και ο φίλος τους στρατάρχης.

Ο Π.Κανελλόπουλος, πάντως, μέσα στο πλαίσιο της «αυτο­κριτικής», στην οποία, με θάρρος, έχει επιδοθεί μετά το απριλια­νό πραξικόπημα, ομολογεί ότι, ως υπουργός Αμύνης του Συνα­γερμού, δεν έκανε «ιδιαίτερη προσπάθεια να εξακριβώσει, αν λειτουργούσε ακόμα ο μυστικός αυτός σύνδεσμος». (Και αν έκα­νε, θα τον άφηνε ο Παπάγος ή θα τον απομάκρυνε αμέσως από το Υπουργείο Αμύνης;)

Η επαναφορά από τον Παπάγο στον στρατό και σε καίριες θέσεις στρατιωτικών του ΙΔΕΑ συνδέεται και με την ίδρυση, τον Μάιο του 1953, της ΚΥΠ, της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών. Η κατάθεση του σχετικού νομοσχεδίου στην Επιτροπή Εξου­σιοδοτήσεως προκαλεί έντονες αντιδράσεις από την αντιπολί­τευση. Στην εισηγητική έκθεση του σχετικού νομοσχεδίου αναφέρεται ότι σκοπός της ΚΥΠ είναι «ο συντονισμός της δράσεως

των διαφόρων υπηρεσιών πληροφοριών των ασχολουμένων με την εθνικήν ασφάλειαν».

«...μόνον διά της ιδρύσεως μιας Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών - συνεχίζει η εισηγητική έκθεση - θα καταστή δυνατή η αντιμετώπισις της εν τη χώρα εχθρικής κατασκο­πίας, η οποία, στηριζομένη επί των κομμουνιστικών οργα­νώσεων, έχει λάβει τελευταίως λίαν επικίνδυνον έκτασιν».

Όπως ορίζουν τα άρθρα 2 και 4 του σχεδίου νομοθετικού δια­τάγματος, η ΚΥΠ θα είναι «υπηρεσία αυτοτελής, υπαγόμενη υπό τας αμέσους διαταγάς του προέδρου της κυβερνήσεως». Τον δι­ευθυντή της θα ορίζει ο πρωθυπουργός.

Η κυβέρνηση χαρακτηρίζει το νομοθέτημα «κατεπείγον» και ζητά να ψηφιστεί σε μία και μόνη συζήτηση της Βουλής. Η αντιπο­λίτευση όμως αντιδρά έντονα. Ο Παπανδρέου και ο Πλαστήρας, σε σχετικές τους δηλώσεις, εκφράζουν αμφιβολίες αν συμβιβάζεται με τις δημοκρατικές αρχές του πολιτεύματος. (Εφημερίδες, 8 Μαίου 1953.) Η αντιπολίτευση αποχωρεί από την επιτροπή εξουσιοδοτή­σεως κατά τη σχετική συζήτηση, υποστηρίζοντας ότι το νομοσχέδιο δεν είναι «επείγον».

Το νομοσχέδιο για την ίδρυση της ΚΥΠ και η επαναφορά στον στρατό των αξιωματικών που ανήκουν στον ΙΔΕΑ οξύνουν τις σχέ­σεις ανάμεσα στην κυβέρνηση και την αντιπολίτευση. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων, που έχει δραστηριοποιηθεί μετά την προ­σχώρηση του Γ.Παπανδρέου, με έντονη ανακοίνωση του καταγ­γέλλει ότι, με την αποστράτευση 11 υποστρατήγων και την επα­ναφορά «των στασιαστών της 31ης Μάιου 1951», η κυβέρνηση «αποβλέπει εις δημιουργίαν προσωπικού και κομματικού στρα­τού». (Εφημερίδες, 14 Μαΐου 1953.)

Στις αρχές Ιουνίου, αρχίζει συζήτηση στη Βουλή για τα θέμα­τα των ενόπλων δυνάμεων με αφορμή σχετική επερώτηση. Μέσα σε αντεγκλήσεις και αδιάκοπα επεισόδια, συζητούνται πάλι η υπόθεση του κινήματος της 31ης Μαΐου 1951, ο ρόλος του Παπά­γου τη νύχτα εκείνη κ.λ.π. Ο βουλευτής Κ.Μητσοτάκης, που ανα­πτύσσει πρώτος την επερώτηση του Κόμματος των Φιλελευθέ­ρων, αναφέρει την περίπτωση του συνταγματάρχη Αλέξανδρου Νάτσινα, που έχει αποταχτεί για συμμετοχή στο κίνημα του 1951 και ως ηγετικό στέλεχος του ΙΔΕΑ, και τώρα προορίζεται για διευθυντής της ΚΥΠ. Και κατηγορεί την κυβέρνηση του Συναγερ­μού ότι προσπαθεί να μεταβάλει τον στρατό σε όργανο των κομ­ματικών της επιδιώξεων. Στις κατηγορίες της αντιπολιτεύσεως απαντά ο υπουργός Αμύνης Π.Κανελλόπουλος, στον οποίο αντα­παντά ο Γ.Παπανδρέου. (Πρακτικά Βουλής, 9 Ιουνίου 1953.)

Εκείνο όμως που δεν ξέρει και δεν μαντεύει ή, τουλάχιστον, δεν καταγγέλλει η κεντρώα αντιπολίτευση είναι ότι, με την επα­ναφορά των αξιωματικών του ΙΔΕΑ και την ίδρυση της ΚΥΠ, οι αμερικανικές υπηρεσίες στερεώνουν τον έλεγχο τους στις ελλη­νικές ένοπλες δυνάμεις. Δεν είναι ίσως ακόμα γνωστό ότι ο Νάτσινας είναι έμπιστος των Αμερικανών και ότι, από την πρώτη στιγμή, ο ΙΔΕΑ θα συνδέσει την ΚΥΠ στενά με τη CIA. Ο Ουίλιαμ Κουήν, μέλος της αμερικανικής στρατιωτικής αποστολής στην Ελλάδα από το 1953 ως το 1955, αλλά ουσιαστικά σταθμάρχης της CIA στη χώρα μας ύστερα από την αναχώρηση του Τομ Καραμεσίνη, θα φροντίσει να προωθηθούν στην ελληνική ΚΥΠ στενοί συ­νεργάτες των αμερικανικών υπηρεσιών. Έτσι η ΚΥΠ θα μεταβληθεί σε παράρτημα της CIA (βλέπε Το Βήμα, 6 Απριλίου 1975, Η προετοιμασία της δικτατορίας, Αντί, τ. 73 κ.λπ.).