ΣΠΥΡΟΣ ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

Πώς οργανώθηκαν οι βανδαλισμοί

Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, μετά το στρατιωτικό κίνημα της 27ης Μαΐου 1960 στην Τουρκία, που ανέτρεψε τον Μεντερές, οι ηγέτες και πολλά στελέχη του μεντερικού Δημοκρατικού Κόμματος παραπέμπονται σε δίκη με διάφορες κατηγορίες. Συγκεκριμένα, για τα γεγονότα της 6ης Σεπτεμβρίου, παραπέμπονται με δύο βουλεύματα να δικαστούν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Τζελάλ Μπαγιάρ, ο πρωθυπουργός Μεντερές, ο υπουργός των Εξωτερικών Ζορλου, ο αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως Κιοπρουλού κ.λ.π., με τηv κατηγορία ότι:

«...εκ συστάσεως ενεργούντες, και επί τω τέλει μερικής, εκ φυλετικών λόγων, άρσεως των υπό του Συντάγματος εις τους Ρωμιούς συμπολίτας αναγνωριζομένων κοινών δι­καιωμάτων, ωργάνωσαν και εξαπέλυσαν διαδηλώσεις τών λόγω των εν Κύπρω γεγονότων εν συγκινήσει τελούντων Τούρκων πολιτών, προς καταστροφήν των περιουσιών των Ρωμιών». (Χρηστίδη, στο ίδιο, σ. 164.)

    Τελικά, με την απόφαση της 15ης Σεπτεμβρίου 1961 του Ανωτάτου Δικαστηρίου, θα καταδικαστούν, ως οργανωτές των δια­δηλώσεων και των επιθέσεων κατά των Ελλήνων σε Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη οι Μεντερές και Ζορλού σε 6 χρόνια φυλακή και ο νομάρχης Σμύρνης σε μικρότερη ποινή. (Οι Μεντερές και Ζορλού, που έχουν καταδικαστεί σε θάνατο για άλλα αδικήμα­τα, την άλλη μέρα θα εκτελεστούν.)

     Σύμφωνα με το σκεπτικό της αποφάσεως, ο Ζορλού, που βρι­σκόταν σε στενή επαφή με τον Μακ Μίλαν, με κρυπτογραφημέ­νο τηλεγράφημα του από το Λονδίνο στις 28 Αυγούστου 1955, μία μέρα δηλαδή προτού αρχίσει η τριμερής διάσκεψη, ζήτησε από τον Μεντερές «εντονότερη δράση» για να αποδειχτεί η απόφα­ση των Τούρκων να «περιφρουρήσουν τα δίκαια τους».

Το σκεπτικό συνεχίζει:

«Η κατάθεσις δε του μάρτυρος Χικμέτ Μπιλ, καθ'ην ο κα­τηγορούμενος Αντνάν Μεντερές τω είπεν ότι "ο Ζορλού ζη­τεί να ενεργήσωμεν δραστηρίως", αποκαλύπτει την έννοιαν του κρυπτογραφικού τηλεγραφήματος. Είναι προφανές ότι η δραστήρια, προς υποβοήθησιν της συνδιασκέψεως, ενέργεια δεν θα ήτο δυνατόν να περιορισθή εις διαβήματα παρά ταις πρεσβείαις ή εις απλούν συλλαλητήριον ή διαδήλωσιν, αλλ'ότι προς άσκησιν επιρροής επί της συνδιασκέψεως απητείτο αποτελεσματική ενέργεια, τοιαύτη δε ήτο μόνον εν δραστικόν κατά των Ρωμιών της Ισταμπούλ κίνημα: Επί του σημείου τούτου είχε επέλθει συμφωνία με­ταξύ των κατηγορουμένων Μεντερές και Ζορλού». (Στο ίδιο, σ. 165.)