ΣΠΥΡΟΣ ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ

Υπόθεση Αεροπορίας

Η υπόθεση της «κομμουνιστικής συνωμοσίας» στην Αεροπορία, τραγική στις συνέπειες της, θα συγκλονίζει τη χώρα για αρκετά χρόνια. Η υπόθεση αυτή - που ονομάστηκε από συνηγόρους των κατηγορουμένων, αλλά και από εφημερίδες κεντρώες και φιλοσυναγερμικές «υπόθεσις Ντρέυφους» και που, παρόλο ότι έχουν περάσει περισσότερα από είκοσι πέντε χρόνια, δεν έχει εντελώς ξεκαθαριστεί ακόμα - αρχίζει από τον Σεπτέμβρη του 1951 με τη σύλληψη μερικών αξιωματικών και υπαξιωματικών της Αε­ροπορίας. Αλλά στη δημοσιότητα αρχίζει να έρχεται μόλις τον Απρίλη του 1952, σε εποχή που αποκορυφώνεται η επίθεση του Συναγερμού κατά της κυβερνήσεως του Κέντρου με κύρια κα­τηγορία «την διάβρωσιν τοον ενόπλων δυνάμεων από τον κομμουνισμόν». Τότε αρχίζουν να γράφουν οι εφημερίδες, κυρίως οι συναγερμικές, για την «αποκαλυφθείσαν κομμουνιστικήν συνωμοσίαν εις την Αεροπορίαν». Στις 16 Απριλίου, με διαταγή του «ασκούντος την ποινικήν αγωγήν εις το διαρκές στρατοδικείον της Αεροπορίας, απηγορεύθη οιαδήποτε δημοσίευσις σχε­τικώς με την αποκαλυφθείσαν δράσιν κομμουνιστικής οργανώ­σεως εις την Β.Αεροπορίαν και με την υπόθεσιν του αγνοουμένου αεροσκάφους Χάρβαρντ, επί των οποίων ενεργείται ήδη ένορ­κος προανάκρισις».

Παρά την απαγόρευση, ο συναγερμικός Τύπος εξακολουθεί να θορυβεί γύρω από την υπόθεση. «Αποκαλύπτει» μάλιστα με μεγάλους τίτλους ότι ο μαθητής της Σχολής Αεροπορίας Νίκος Ακριβογιάννης, που έχει εξαφανιστεί με το αεροπλάνο τύπου «Χάρβαρντ», παρόλο ότι «ήτο κομμουνιστής», έχει πάρει πι­στοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων από τον διοικητή της χωροφυλακής Βόλου, ως πολιτικός φίλος του Γ.Καρτάλη. Ο υπουρ­γός Συντονισμού, που ο Βόλος είναι η ιδιαίτερη εκλογική του περιφέρεια, αντιδρά αμέσως. Εξακριβώνει από την αρμόδια υπη­ρεσία του Υπουργείου Εσωτερικών ότι ο Ακριβογιάννης έχει πά­ρει πιστοποιητικό από τη χωροφυλακή της Θεσσαλονίκης, όπου έχει γεννηθεί, και όχι από τον Βόλο. Η Αστυνομική Διεύθυνση Θεσ­σαλονίκης τού το έδωσε, αφού διαπίστωσε ότι δεν είχε ποτέ κα­μιά σχέση με οργανώσεις της Αριστεράς. Το ΓΕΑ ανακοινώνει ότι ο Ακριβογιάννης έχει πάρει πιστοποιητικό φρονημάτων και από τη Θεσσαλονίκη και από τον Βόλο, αλλά πολύ προτού να αναλά­βει η κυβέρνηση Πλαστήρα.

Αλλά ήταν πραγματικά κομμουνιστής ή είχε οποιαδήποτε σχέ­ση με την Αριστερά ο νεαρός, 23 χρόνων τότε, μαθητής της Σχο­λής Αεροπορίας; Και είχε φύγει με το αεροπλάνο του για την Αλβανία, όπως αναφέρει το κατηγορητήριο, ή έχει πέσει στη θά­λασσα και έχει ταφεί για πάντα στον βυθό, όπως υποστηρίζουν άλλοι; Κι αν έχει φύγει στην Αλβανία, ποιοι τον έστειλαν εκεί; Οι κομμουνιστές; Και για ποιο λόγο; Τι συμφέρον είχαν; Και είχαν καμιά σχέση με το ΚΚΕ και την Αριστερά και οι άλλοι κατηγο­ρούμενοι αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και ιδιώτες ή ήταν θύμα­τα σκευωρίας;

Τα ερωτήματα αυτά, που σε λίγο θα τα θέσουν οι συνήγοροι των κατηγορουμένων, ο Τύπος και θα συνταράσσουν για πολλά χρόνια τη Βουλή, τον πολιτικό κόσμο και την κοινή γνώμη, δεν απασχολούν τότε ούτε τους ηγέτες του Κέντρου ούτε τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο της κυβερνήσεως, που εναντίον της κυρίως στρέ­φεται η σκευωρία. Πώς να φανταστεί, λόγου χάρη, ο Σοφοκλής Βε­νιζέλος ότι, με αρχηγό μάλιστα του ΓΕΑ έναν εμφανιζόμενο σαν δήθεν φίλο των Φιλελευθέρων, τον αντιπτέραρχο Εμ.Κελαιδή, θα μπορούσαν να εξυφάνουν οι συνδεδεμένοι, πιθανότατα με τον ΙΔΕΑ και τη CIA, σκευωροί μια τέτοια συνωμοσία εναντίον συνα­δέλφων τους, με σκοπό να πλήξουν την κυβέρνηση του Κέντρου, να αποδείξουν πως θα έπρεπε να σταματήσουν τα «μέτρα επιει­κείας» απέναντι στους κομμουνιστές, να προετοιμάσουν το έδα­φος για την πλήρη επικράτηση της Δεξιάς και, ταυτόχρονα, να στε­ρεώσουν τη δική τους θέση στην ηγεσία της Αεροπορίας και να εξοντώσουν τους πιθανούς αντιπάλους τους;

Έτσι, η κυβέρνηση του Κέντρου - που λίγες μέρες ύστερα από τη νίκη του στις εκλογές άρχισε να εξυφαίνεται η σκευωρία στην Αεροπορία - δέχεται περίπου σαν δεδομένο ότι πραγματι­κά ανακαλύφτηκε «κομμουνιστική συνωμοσία» στην Αεροπο­ρία. Και η «γραμμή αμύνης» της απέναντι στις επιθέσεις που δέχεται όχι μόνο από τον συναγερμικό, αλλά και από τον... αμε­ρικανικό Τύπο, ότι αφήνει να διαβρώνονται οι ένοπλες δυνάμεις από τον κομμουνισμό, είναι ότι... η ανακάλυψη της συνωμοσίας των κομμουνιστών στην Αεροπορία θα έπρεπε να εγγραφεί στο ενεργητικό της...

Έτσι. ο Σοφοκλής Βενιζέλος δηλώνει, στις 18 Απριλίου 1952, ότι:

«Εις όλας τας χώρας, τα κομμουνιστικά κόμματα καταβάλλουν συστηματικώς προσπαθείας διεισδύσεως εις τον στρατόν. Τούτο συμβαίνει και εις την Ελλάδα. Η κυβέρνησις εν τούτοις παρακολουθεί τας ενεργείας των και τας πατάσσει εν τη γενέσει των».

Και ο Πλαστήρας:

«...Παρακολουθούμεν αγρύπνως κάθε ύποπτον σημείον, το εξουδετερούμεν και το πατάσσομεν (...) είμεθα ακλονήτως αποφασισμένοι να μην επιτρέψωμεν εις κανέναν να κινήση τον δάκτυλόν του εις βάρος της εθνικής ασφαλείας, εσωτερικής και εξωτερικής...».

Παρόμοιες δηλώσεις κάνουν και ο υφυπουργός Αμύνης Γ.Μαύρος και ο υπουργός Εσωτερικών Κ.Ρέντης.

Το βούλευμα βγαίνει στις 15 Ιουλίου. Παραπέμπονται ως ένο­χοι στην υπόθεση της «κομμουνιστικής συνωμοσίας» στην Αερο­πορία είκοσι οι:

Θεοφάνης Μεταξάς, αντισμήναρχος της Αεροπορίας σε αποστρατεία, Ν.Δότζογλου, επισμηναγός. Ηλίας Παναγουλάκης και Ελ.Ζαφειρόπουλος. σμηναγοί, Γ.Θεοδωρίδης και Γ.Μαδεμλής, υποσμηναγοί, Π.Λεμπέσης, ανθυποσμηναγός, Αθ.Παπαντωνίου, Γ.Γαλανός, Αλ.Κοντογεωργάκης, Αν.Χριστοφής και Ευ.Καραγιάννης, αρχισμηνίες, I.Ντίνος, επισμηνίας, I.Γολεμάτης, σμηνίας, Ν.Ακριβογιάννης, έφεδρος δόκιμος χειριστής, Φ.Τσώκος, αυτοκινητιστής, Γερ.Κατηφόρης και Αμφ.Μοσχονάς, υπάλληλοι του εργοστασίου αεροπλάνων, Χρ.Δάδαλης, καθηγητής των Μαθηματικών, και Αθ.Κοντός, πρώην επισμηνίας.

Κατά το βούλευμα, η δράση της «κομμουνιστικής οργανώσεως» έχει αρχίσει στην Αεροπορία από το 1950, αλλά συγκεκρι­μένες πράξεις σαμποτάζ έγιναν τον Σεπτέμβρη του 1951. Οι κα­τηγορούμενοι, κατά το βούλευμα, εκτελούσαν εντολές της ευρισκόμενης στο εξωτερικό ηγεσίας του ΚΚΕ.

«Εις εκτέλεσιν των δοθεισών εις αυτούς εντολών - συνεχί­ζει σχετική με το βούλευμα ανακοίνωση του ΓΕΑ, που δη­μοσιεύεται στις εφημερίδες της 16ης Ιουλίου 1952 -, προέβησαν ούτοι εις τας κάτωθι εγκληματικάς πράξεις: Επί 9 αεροσκαφών προξένησαν βλάβας διά τοποθετήσεως εις ευπαθή σημεία των ξένων σωμάτων, με αποτέλεσμα να παραμείνουν ταύτα εκτός ενεργείας μέχρι της επισκευής των, εις τρόπον ώστε να δημιουργηθή επιβράδυνσις της εκ­παιδεύσεως. Ήλθον εις επαφήν, συνεννόησιν και συνεργασίαν με τους εντεταλμένους καθοδηγητάς και διαφωτιστάς του ΚΚΕ και παρέσχον εις αυτούς πληροφορίας περί του αριθμού και του τύπου των αεροσκαφών της Σχολής Αεροπορίας, περί του αριθμού των εν αυτή υπηρετούντων αξιωματικών, μαθητών και λοιπού προσωπικού και των εκτελουμένων πτήσεων (...). Επροξένησαν βλάβας εις τους ηλεκτρικούς μηχανισμούς αεροσκαφών "Χάρβαρντ", υπα­γομένων εις το 2ο Σμήνος Εκπαιδεύσεως. Ενήργησαν επί της μηχανικής λειτουργίας της βακτηρίας τροχού ουράς, προκαλούντες ούτω εκτροπήν του αεροσκάφους κατά την προσγείωσιν. Επέφερον μείωσιν της αποδόσεως της εκπαιδεύσεως, λόγω του ότι τα αεροσκάφη, με τας φθοράς τας οποίας υφίσταντο, δεν εχρησιμοποιούντο διά πτήσεις και παρέμενον εκτός ενεργείας (...). Απέρριπτον επίσης εις υπερβολικόν ποσοστόν μαθητάς εις βάρος του προγραμματισθέντος να εξέλθη εξ εκάστης σειράς αριθμού».

Κατά την ανακοίνωση της ΓΕΑ πάντα και σύμφωνα με το βού­λευμα, κεντρικός σκοπός της οργανώσεως ήταν.

«...να εκμηδενίση την συντελουμένην εκπαίδευσιν χειρι­στών εις την Σχολήν Αεροπορίας και να δημιουργήση δυσπιστίαν εις τους συμμάχους Αμερικανούς ως προς την ικα­νότητα του όπλου να απορροφήση και αξιοποίηση το εις το εγκριθέν πρόγραμμα προβλεπόμενον να χορηγηθή νέον υλικόν και να κλονίση την εμπιστοσύνην τούτων ως προς το ιπτάμενον προσωπικόν της ΕΒΑ».

Οι κατηγορίες αυτές είναι αρκετές, με την τότε κατάσταση, για να οδηγήσουν τους κατηγορούμενους στο εκτελεστικό από­σπασμα. Αλλά, όπως θα δούμε, τα "στοιχεία, στα οποία τις έχουν στηρίξει οι σκευωροί της «κομμουνιστικής συνωμοσίας» στην Αε­ροπορία, είναι σαθρά. Γι'αυτό, στη διάρκεια των προανακρίσεων, κατασκευάζεται από τους ίδιους σκευωρούς και ένα σοβαρότε­ρο επεισόδιο: «φυγάδευση αεροσκάφους στην Αλβανία». Έτσι, η ανακοίνωση του ΓΕΑ συνεχίζει:

«...εις συνάντησιν λαβούσαν χώραν την 6ην Απριλίου 1952, εις την επί της οδού Πουλίου 11 οικίαν του ιδιώτου καθη­γητού Χ.Δάδαλη, μεταβιβάζεται η εντολή εις τον Ν.Ακριβογιάννην να απογειωθή διά του εκπαιδευτικού αεροσκά­φους και να προσγειωθή κατόπιν επί καθορισθέντος χώρου εις Αλβανίαν. Πράγματι, την επομένην, 7ην Απριλίου 1952, ο Ακριβογιάννης διευκολυνθείς υπό τινός των συγκατηγορουμένων του, απεγειώθη. προσγειωθείς εις περιοχην Τιρίκα, πλησίον Αγίων Σαράντα. Ο αποδράσας Ν.Ακριβογιάννης, υιός αντισυνταγματάρχου εν αποστρατεία, καταταγείς εις τον στρατόν και εν συνεχεία εις την Αεροπορικήν Σχολήν Εφέδρων Αξιωματικών κατόπιν εξετάσεων, εφέρετο εθνικών φρονημάτων (...). Ως εκ των υστέρων απε­καλύφθη εκ της προανακρίσεως, ούτος κατά την διάρκειαν της Κατοχής και μετά την Απελευθέρωσιν είχε σημειώσει εις την περιοχην του Βόλου και εις Θεσσαλονίκην έντονον κομμουνιστικήν δράσιν...».

Οι δύο φερόμενοι ως κύριοι δράστες του επεισοδίου αυτού, του σοβαρότερου της κατηγορίας, δεν πρόκειται να παρουσια­στούν στη δίκη. Ο Ακριβογιάννης γιατί - κατά το βούλευμα - έχει αποδράσει στην Αλβανία. Και ο καθηγητής Χ.Δάδαλης, που - κα­τά το βούλευμα - «μετεβίβασε την εντολήν» στον Ακριβογιάννη, πέθανε κατά τη διάρκεια των προανακρίσεων. Παραμένουν μό­νο οι υποσμηναγοί Γ.Μαδεμλής. που κατηγορείται ότι συνόδευ­σε με το αεροπλάνο του τον Ακριβογιάννη ως ένα σημείο, και Γ.Θεοδωρίδης.

Ο αντισμήναρχος σε αποστρατεία Θ.Μεταξάς, που κατηγο­ρείται ότι έχει δώσει στον σμηναγό Ηλία Παναγουλάκη την εντο­λή να δημιουργήσει κομμουνιστική οργάνωση στην Αεροπορία, έχει διατελέσει προσωπάρχης στο ΓΕΑ, διοικητής της Σχολής Αε­ροπορίας το 1948 και έχει φήμη άτεγκτου στο καθήκον του και αντικομμουνιστη. Αλλά, για να ολοκληρωθεί το κατηγορητήριο, είναι ανάγκη να βαπτιστεί και αυτός, όπως και άλλοι «αξιωματι­κοί της Αεροπορίας, «κομμουνιστής».

Είναι φυσικό, λοιπόν, με όλα αυτά τα δεδομένα, τις βαρύτα­τες κατηγορίες και τα ερωτηματικά, να αναμένεται με μεγάλο εν­διαφέρον η δίκη στο Αεροδικείο, που ορίζεται για τα τέλη Αυ­γούστου.