ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΤΡΗΣ: Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΦΑΣΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ V, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ο ΜΙΚΡΟΣ, στη σελίδα 228 αναφέρει:

Οι δύο εβδομάδες που είχε μείνει στην εξουσία – ωστόσο εμφανιστεί στη Βουλή – η κυβέρνηση Νόβα, χαρακτηρίστηκαν « το δεκαπενθήμερο της ντροπής». Ο χαρακτηρισμός οφείλεται στον Ηλία Τσιριμώκο, υπουργό Εσωτερικών στην κυβέρνηση Παπανδρέου. Σ’έναν οξύτατο λόγο που εξεφώνησε στην Θεσσαλονίκη είχε προειδοποιήσει τον βασιλιά ότι έπειτα από τον Νόβα δεν θα εύρισκε άλλους «κατεψυγμένους» πρωθυπουργούς.

Αλλά, δυστυχώς, βρέθηκε και άλλος κατεψυγμένος πρωθυπουργός. Και ποιος λέτε; Ο ίδιος ο Ηλίας Τσιριμώκος!

Η περίπτωση αναθέσεως της βασιλικής εντολή για τον σχηματισμό κυβερνήσεως στον Τσιριμώκο μας υποχρεώνει να ξανανοίξουμε ένα κεφάλαιο, που φαινόταν εξαντλημένο: Το κεφάλαιο του αντικομμουνιστικού φαρισαϊσμού της μοναρχίας (και γενικότερα του κατεστημένου).

Ο Ηλίας Τσιριμώκος, όπως έχουμε προαναφέρει, είδε διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στο φιλοαριστερό εθνικό κίνημα αντιστάσεως εναντίον των Γερμανών κατακτητών. Στα μεταπελευθερωτικά χρόνια, σαν αρχηγός κόμματος, εκινείτο τα όρια μεταξύ Αριστεράς και Κέντρου. Αντιμοναρχικός από πεποίθηση, ανήκε στης εξέχουσες προσωπικότητες του διεθνούς σοσιαλισμού, στην Ένωση Κέντρου κατείχε την ακραία αριστερή έπαλξη. Εύλογη, επομένως, ήταν η αλλεργική διάθεση που προκαλούσε στα Ανάκτορα το όνομα «Τσιριμώκος». Ζούσε ακόμα ο βασιλιάς Παύλος όταν ο Τσιριμώκος εξελέγη πρόεδρος της Βουλής των πενήντα ημερών. Τότε ο Παύλος, παρουσία της γυναίκας του και του διαδόχου, είχε πει υποτιμητικά στον Παπανδρέου: «Κύριε πρωθυπουργέ, θα μπορούσατε να είχατε αποφύγει αυτήν την πρόκλησιν προς το Στέμμα». Αργότερα, επί βασιλείας Κωνσταντίνου, ο Παπανδρέου ανέθεσε στον Τσιριμώκο το Υπουργείο Εσωτερικών. Την παραμονή της ορκωμοσίας, ο βασιλιάς είχε προβάλει «βέτο». Αλλά η επιμονή του πρωθυπουργού των ανάγκασε να υποχωρήσει. Η αντιπάθεια όμως, αμοιβαία άλλωστε, παρέμεινε αμείωτη.

Αυτόν τον «αρχιαντάρτη», τον «αιμοσταγή κομμουνιστή» (κατά τους χαρακτηρισμούς της Αυλής) επέλεξε ο Κωνσταντίνος για δεύτερο πρωθυπουργό. Ένα δεύτερο «δεκαπενθήμερο ντροπής» έμπαινε στην εθνική ζωή.

Το φαινόμενο Τσιριμώκου – ο οποίος πέθανε στις 18 Ιουλίου 1968 – θα παραμείνει στην Ιστορία αιώνιο στίγμα και για τον αμοραλισμό του κατεστημένου, αλλά – δυστυχώς – και για τον  ίδιο τον Τσιριμώκο. Και είναι αυστηρή η κρίση της Ιστορίας, γιατί ο Τσιριμώκος δεν ήταν ο τυχάρπαστος Νόβας ή ο άβουλος Στεφανόπουλος (τρίτος «κατεψυγμένος» πρωθυπουργός). Ο λαός τον είχε τιμήσει εκλέγοντάς τον πρώτο βουλευτή Αθηνών. Και ήταν ανάμεσα σ’αυτόν και στον Ανδρέα Παπανδρέου που θα εκρίνετο η διαδοχή της ηγεσίας της δημοκρατίας. Η ανθρώπινη ψυχή είναι ανεξερεύνητη. Ίσως, σε κάποια πτυχή της, να είχε ενσταλαχτεί η πικρή σκέψη του Τσιριμώκου ότι εξαιτίας του στενού συγγενικού δεσμού των δύο Παπανδρέου δεν θα λειτουργούσε δίκαια ο νόμος της ποιοτικής επιλογής. Ίσως αυτό να ήταν το παρορμητικό κίνητρο στο απίστευτο πήδημα από την τιμημένη έπαλξη της δημοκρατίας στον βούρκο των βασιλικών δολοπλοκιών.

Ωστόσο, το πήδημα έγινε. Και η Φρειδερίκη, που δεν του είχε δώσει ποτέ το χέρι της, δέχτηκε τώρα τον «αιμοσταγή αρχιαντάρτη» με ανοικτές αγκάλες. Η Δεξιά τον αποθέωσε. Και ο δημοκρατικός λαός, οι απλοί άνθρωποι που τον έβλεπαν σαν μια φωτεινή ελπίδα της κατατρεγμένης μοίρας τους, τον περιφρόνησε. Βέβαια, για τους ψυχρούς εγκέφαλους της αμερικανικής πρεσβείας, την αποστολής και της CIA αυτά όλα ήσαν χωρίς σημασία. Σημασία είχε η επείγουσα ανάγκη του εκμαυλισμού των είκοσι βουλευτικών συνειδήσεων – όσος ήταν ο ελλείπων αριθμός για την απόκτηση της πολυπόθητης ψήφου εμπιστοσύνης. Ο μηχανισμός δεν είχε διακόψει τη λειτουργία του. Αλλά τώρα χρειάστηκε αύξηση της μερίδας του «συσσιτίου». Οι εφοπλιστές καταθέτανε νέες γενναίες εισφορές. Οι μεγαλοβιομήχανοι το ίδιο. Εκατομμύρια δολάρια κυκλοφορούσαν στο χρηματιστήριο της Βουλής. Η διατίμηση καταργήθηκε. Οι μέρες της ψηφοφορίας πλησίαζαν. Όσα κι όσα… Κάποιος διατύπωσε την αξίωση τα αργύρια της προδοσίας να κατατεθούν επ’ονόματί του σε ελβετική Τράπεζα. Ένας άλλος ζήτησε να του αγοράσουν τυπογραφικό ταχυπιεστήριο. Και κάποιος τρίτος δεν δεχότανε να πουλήσει την ψυχή του, εκτός αν του δίνανε το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας – που, όμως, είχε παραχωρηθεί σε άλλον. [Επιβεβαιωτική μαρτυρία για τις αθλιότητες των ημερών εκείνων μας προσφέρει η εκ των υστέρων ομολογία του Σ.Κωνσταντόπουλου, υπέρμαχου του ιουλιανού πραξικοπήματος. Γράφει: «Όσοι ηγωνίζοντο δια να συγκροτηθεί μια άλλη κυβέρνησης χρησιμοποιούσαν και αυτοί μέσα κακής ηθικής ποιότητας. Προσεφερέροντο εις τους βουλευτάς χρήματα. Εδίδοντο χαρτοφυλάκια. Παρείχοντο ρουσφέτια στοιχίζοντα εις το δημόσιον ταμείον. Η πολιτική ατμόσφαιρα ανέδιδεν αποπνικτικάς αναθυμιάσεις ηθικής σήψεως» (Ελεύθερος Κόσμος, 17 Ιουλίου 1968].

Το γενικό στρατηγείο των επιχειρήσεων ήταν εγκατεστημένο στο παλάτι. Και η Φρειδερίκη, με άμεσους βοηθούς τον Χοϊδά και τον Γαρουφαλιά, κατηύθυνε τη μάχη των συνειδήσεων. Τα τηλέφωνα χτυπούσαν αδιάκοπα. Η πρεσβεία ετηρείτο ενήμερη κάθε πέντε λεπτά. Η CIA δυσφορούσε για την πενιχρότητα των αποτελεσμάτων. Και όλοι ζούσαν στιγμές αγωνίας. Όταν έπειτα από πολλούς κόπους και περισσότερο «συσσίτιο» κάποιος εκάμπτετο, αλαλαγμοί χαράς ξεσπούσαν στις εφημερίδες της Δεξιάς. Ένας ακόμη…

Ξαφνικά, στις παραμονές της ψηφοφορίας, παρουσιάστηκε ένα απροσδόκητο εμπόδιο. Ο Μαρκεζίνης δήλωσε ότι το κόμμα του θα καταψηφίσει την κυβέρνηση Τσιριμώκου. Καταστροφή! Το έλλειμμα μεγάλωνε κατά επτά… Ο Κωνσταντίνος τηλεφώνησε ο ίδιος στον Μαρκεζίνη. Τον εξελιπάρησε ν’αναθεωρήσει την απόφασή του. Ο πεισματάρης Μαρκεζίνης στάθηκε ανένδοτος. Αμέσως ειδοποιήθηκε η CIA. Ανταρσία στη Δεξιά1 Αυτό μας έλειπε. Να κατασταλεί αμέσως! Ένα υποκλιμάκιο του στρατηγείου ανέλαβε ν’αποκαταστήσει την τάξη. Μέσα σε λίγες ώρες από τους επτά μαρκεζινικούς οι τέσσερις είχαν «νουθετηθεί».

Επιτέλους η ώρα της ψηφοφορίας ήρθε. Στις 28 Αυγούστου η Βουλή εψήφισε και – δεύτερο ράπισμα – κατεψήφισε την κυβέρνηση τσιριμώκου. Αντί των απαιτουμένων 151 ψήφων ψήφισαν «υπέρ» 135. Το έλλειμμα από είκοσι είχε περιοριστεί στους δεκαέξι.

Πολλοί πρόβλεψαν ότι έπειτα από την καταψήφιση και της δεύτερης βασιλικής κυβερνήσεως το Παλάτι θα ξαναγύριζε στη συνταγματική ορθοδοξία. Η πρόβλεψη αποδείχτηκε ευσεβής πόθος. Οι αρχιερείς του κατεστημένου, αφρίζοντας από λύσσα και με τη ψυχολογία του χαμένου παίκτη, αντί να εγκαταλείψουν το παιγνίδι διπλασιάζανε τις «μίζες» τους στην πολιτική ρουλέτα, αδιαφορώντας για το συνεχώς ογκούμενο κύμα λαϊκής οργής. (Ο Τσιριμώκος, πρωθυπουργός της Α.Μ., μου είπε καθαρά ότι κατά τους υπολογισμούς του η «αντιμοναρχική υστερία» είχε ξεπεράσει το 80% του ελληνικού λαού). Η μέθοδος του παιγνιδιού που εφαρμόστηκε από την αρχή αποκλήθηκε «πολιτική σαλαμιού». Η πρώτη φέτα είχε κοπεί με την κυβέρνηση Νόβα. Η δεύτερη με την κυβέρνηση Τσιριμώκου. Γιατί να μην επιχειρηθεί το κόψιμο και τρίτης φέτας;